Necrofilie, een verkenning

1998 # 1

Deze keer willen wij ons, in onze kleine sexuologische reeks, bezig houden met een bijzonder onderwerp, dat misschien aan de andere kant ook weer niet zo uitzonderlijk is. Necrophilie, ook wel dodenliefde of lijkschending genoemd, kent twee vormen.

Veelal gaat necrophilie samen met andere Partialtriebe (Freud), b. v. fetischisme. Reeds in het begin van deze eeuw beweerde de bekende psychiater Wilhelm Stekel: 

'Wij moeten aannemen, dat in de menselijke ontwikkeling een fase geweest is, waarin deze impulsen (kannibalisme, necrophilie en vampirisme) vaak optredende verschijnselen waren. Dat deze verschijnselen in onze tijd nog voorkomen, moet als atavistisch beschouwd worden. Er zijn mannen, die de hoogste graad van orgasme alleen bereiken kunnen wanneer de vrouw roerloos, als dood, blijft liggen en andere, die de geslachtsdaad slechts op een slapende vrouw uitvoeren kunnen (symbool van de dood) of die verliefd worden op zwaar zieke meisjes, deze trouwen en dan impotent worden wanneer hun vrouwen weer gezond zijn.

Er zijn ook nog andere psychologische storingen, die op waanvoorstellingen gelijken en een atavistische wreedheid verraden. Onze volkssprookjes bevatten veel kannibalistische en necrophiele scênen -sublimeringen en oeroude belevenissen. De legende van de vampier is nooit geheel en al uit het bewustzijn van het volk verdwenen (denk b.v. aan de bekende Duitse kindertelevisie serie). De verschillende godsdiensten bevatten nog steeds resten van bloedoffers, zodat wij ons niet verwonderen mogen wanneer het sadisme deze handelingen binnen zijn sfeer trekt. Handelingen, welke voor een beschaafd mens onbegrijpelijk zijn.'

Tegenwoordig vinden necrologische lusten een uitlaat in vervangingshandelingen. Althans in sommige gevallen. Iwan Bloch beschrijft een z.g. dodenkamer:

'De ruimte is zwak verlicht. In wit gekleed ligt een prostituee in een kist. Zij heeft van tevoren haar huid met behulp van koude compressen afgekoeld en blauwe vlekken - lijkvlekken - op haar lichaam geschilderd. Zij ziet er inderdaad als een lijk uit. De necrophiel treedt in het gewaad van een geestelijke binnen, knielt voor de "dode" neer en mompelt onbegrijpelijke woorden, die als een doodsgebed moeten klinken. dan werpt hij zich plotseling op de prostitueer welke al die tijd voor lijk speelt.'

Tegenwoordig zijn rituele moorden (vaak verzonnen verhalen) erg gewild bij de diverse media. Deze slaan blijkbaar erg aan bij het grote publiek. De televisie documentaires op dit gebied halen hoge kijkcijfers. Necrophiele inclinaties zijn meestal volkomen onbewust, maar vaker aanwezig dan men denkt.

Is hier toch ook weer van toepassing het bekende gezegde van Goethe: nichts Menschliches ist mir fremd? Het lijkt er op.

Wreedheid en sexualiteit gaan vaak samen. Slaan, plagen, bijten, maar vooral ook vernederen, hebben vaak een sexuele achtergrond. Handelingen kunnen uit de hand lopen in een ogenblik van extreme opwinding. Er kan dan een toestand van bewustzijnsverlaging intreden. Ook zo kan de onbewuste moordlust omgezet worden in een fatale daad.

Aan de hand van een paar voorbeelden hebben we getracht enig inzicht te geven in het complexe probleem van de necrophilie en haar grensgebieden. Er bestaat een uitgebreide wetenschappelijke literatuur, voornamelijk gebaseerd on psychoanalytic lines. Maar ook de psychoanalyse is niet in staat geweest de uiteindelijke oorzaken bloot te leggen. Er zal nog veel research gedaan moeten worden alvorens we alles in kaart hebben gebracht. Nieuwere inzichten uit andere disciplinen zullen bij kunnen dragen tot een duidelijker beeld. Ook de moderne genetica en het DNA onderzoek kunnen hier van belang zijn.

De weg van de wetenschap is een lange weg. Maar stapje bij stapje krijgt de wereld om ons heen een wat meer omlijnde Gestalt.

Een volgende keer zullen we weer een wat vriendelijker sexuologisch onderwerp beschrijven. Het aantalonderwerpen en aspecten is legio. En er komen er steeds bij.

Dr Frits Bernard

Literatuur:

Fromm, E.: Anatomie der menschlichen Destruktivitat, Reinbek 1977