Citaten uit

’Petje af voor initiatief Balkenende’

Trouw, 8 september 2004 

Europa heeft sterk behoefte aan normen en waarden. Premier Balkenende heeft met zijn initiatief groot gelijk, aldus zijn inspirator Etzioni. Er is al een moreel vacuüm; er dreigt anarchie. 

Europa dreigt in een morele anarchie weg te zakken als het geen eigen normen en waarden ontwikkelt. Die waarschuwing van de Amerikaanse socioloog en cultuurfilosoof Amitai Etzioni, uitgesproken in de Haagse Ridderzaal, moet Jan Peter Balkenende gisteren als muziek in de oren hebben geklonken. 

Een steviger duw in de rug voor zijn initiatief, een waardendebat op Europees niveau, had de premier zich niet kunnen indenken. Bovendien waren de woorden afkomstig van de man die de inspirator van zijn politieke denkbeelden was. Etzioni: 

,,Ik neem mijn petje af voor de moed die de premier heeft getoond door dit onderwerp op de agenda te zetten.’’ 

Volgens de socioloog [...] hoeven Europeanen niet bang te zijn dat het een terugkeer inhoudt naar de bekrompen jaren tachtig. De strenge, vaak religieuze waarden van toen betekenden weliswaar zekerheid, maar ook een tweede-rangspositie van vrouwen en minderheden. Die waarden zijn er niet meer, maar helaas werd met het badwater ook het kind weggegooid. Het resultaat was een moreel vacuüm waarin egoïstisch, individualistisch gedrag de overhand kreeg, en die lijn werd in Europa nog eens versterkt door de politiek van Thatcher (en in de VS door Reagan). Nu is de heersende gedachte dat iedereen maar voor zichzelf moet zorgen, een absurde en antisociale notie, aldus Etzioni. 

Politiek kan niet zonder waarden, zei de socioloog, maar het kan ook weer niet de bedoeling zijn Europa ,,onder een verstikkende deken van waarden’’ te leggen. Eenheid in verscheidenheid, daar moet Europa het van hebben –termen die Balkenende graag mag aanhalen. Dat deed hij gisteren in zijn openingsrede dan ook. 

Etzioni [... :] 

"Er is geen groep staten die de vrede en de mensenrechten meer toegewijd is dan het nieuwe Europa van na 1945.’’ 

[...] 

Balkenende noemde vrijheid, solidariteit en respect de belangrijkste waarden waarop de EU rust, ongeveer de trits van de Franse revolutie van 1789.