Citaten uit

'Yo, ouders, denk eens na!'

Journaliste Myrthe Hilkens over de pornoficatie en de seksuele mores van de jeugd

Bernard Hulsman - NRC 22-11-2008

Porno is overal en heeft een slechte invloed, schrijft Myrthe Hilkens in een recent boek. Door critici wordt ze weggezet als moraalridder. Meisjes noemen zichzelf sletje, pussy juice of horny bitch. Wat bezielt hen?

[...]

Myrthe Hilkens (29) heeft onlangs McSex. De pornoficatie van onze samenleving gepubliceerd.

Haar boekdebuut laat aan de hand van gesprekken met vooral jongeren, nationale en internationale onderzoeken, boeken, krantenartikelen en persoonlijke ervaringen zien hoe zeer de Nederlandse samenleving is gepornoficeerd.

Seks, en dan vooral die tussen dekhengsten en eeuwig willige vrouwen, is alomtegenwoordig [...]. De pornoficatie heeft, vooral bij een deel van de jongeren, geleid tot verwrongen opvattingen over seks en soms treurige seksuele verhoudingen, zo betoogt Hilkens.

Hilkens anti-pornificatie-activisme begon in maart 2006 met een opinie-artikel in NRC Handelsblad waarin zij onder meer pleitte voor het na middernacht vertonen van met seks overladen videoclips en reclame. Later was zij een van de schrijvers van het manifest Sex moet weer haute couture worden en richtte ze, samen met onder anderen documentairemaakster Sunny Bergman, Beperkt Houdbaar op, een actiegroep tegen de uitwassen van de schoonheidsindustrie en cosmetische plastische chirurgie.

Hoe is een hiphopfan als jij een strijdster tegen de pornoficatie geworden?

Het begon met een moment dat ik mezelf verloochende.

Ik begon mijn journalistieke carrière als recensente. Toen ik eens een bespreking van een cd van Snoop Dogg moest schrijven, dacht ik: hoe haal je het in je botte kop om in Can You Control Yo Hoe te beweren dat als je hoer niet luistert - want zo noemen veel rappers vrouwen - je haar moet slaan. Maar dat schreef ik niet op. [...] In hiphopkringen was het niet de coolest thing to do om een punt te maken van dat hoeren- en pooiersgedoe.

Later interviewde ik soulzangeres Jaguar Wright. Ze hield het relaas dat ik eigenlijk had willen houden en zei dat ze genoeg had van het beeld van de onderdanige vrouw in de hiphop. Dit konden de tweedegolf-feministen toch niet voor ogen hebben gehad toen ze de barricaden opklommen, zei ze. [...]

Weer later werkte ik voor NPS Lijn 5, een radioprogramma over de belevingswereld van en voor Randstadjongeren. Bij een item over profielsites waarmee jongeren zich aan de wereld presenteren, viel me op dat meisjes zichzelf op de populaire site Partypeeps 2000 sletje, pussy juice en horny bitch noemden. Wat bezielt hen om zichzelf zo te noemen?

In McSex betoog je dat de seksuele revolutie van de jaren zestig en zeventig is ontaard. Het bracht niet de verwachte bevrijding. Hoe is dat gekomen?

De revolutie is onvoltooid, zou ik liever zeggen, de ware seksuele vrijheid is nog geen feit. Op een aantal essentiële punten heeft de seksuele revolutie natuurlijk wel voor een bevrijding gezorgd. [...]
Maar tegelijkertijd stel ik vast dat het verstikkende keurslijf van God, kerk en de daarbij horende wetten is vervangen door een nieuw keurslijf dat is gecreëerd door de commercie.

De werelden van de seks- en de schoonheidsindustrie zijn met elkaar verweven. Ze vertellen ons wat we moeten gebruiken om mooier te zijn en moeten aanschaffen om een leuk seksleven te hebben.

Dit kun je bestempelen als gewauwel: tenslotte is er niemand die je vertelt dat dit allemaal moet. Maar dat is naïef. Bedrijven laten bijvoorbeeld uitgebreid onderzoek doen naar de effecten van erotische beeldelementen in reclame. Er wordt met zoveel kennis van zaken met manipulatie gewerkt dat je onmogelijk kunt denken dat we vrije, autonome wezens zijn die niet onder invloed staan van de media.

Je hebt voor je boek ook eigen onderzoek gedaan en bent bijvoorbeeld het internet opgegaan. Wat trof je daar aan porno aan?

Ik heb een jaar lang porno gekeken. Ik ging na wat er met een paar eenvoudige muisklikken gratis te bereiken is. En dan kom je al heel snel heel ver.

[... Voorbeelden ...]

Iedere speelsheid, iedere vrolijke noot die je in de jaren zeventig nog wel tegenkwam, moet je in de hedendaagse porno met een vergrootglas zoeken.

Wat opvalt aan hedendaagse porno is dat het bij gewone heteroseks altijd ook om anale seks gaat. Hoe komt dat?

Waarschijnlijk is het voor mannen fijn. Ik heb jongens na een potje seks wel eens horen zeggen dat het voelde alsof ze hem in een pot appelmoes hingen. Hiermee geven ze aan dat een vrouw niet strak is. Uit een onderzoek van Rutgers Nisso blijkt dat jongeren steeds meer anale seks hebben. Het is in tien jaar toegenomen van 3 naar 6 procent, nog steeds een kleine minderheid dus, maar wel een verdubbeling.

Gaat het hier om een behoefte waarop de porno-industrie inspeelt of doet het pornovoorbeeld volgen?

Kip en ei zijn niet los van elkaar te zien. Anale seks is van alle tijden, net als alle andere seksfenomenen, hoe gek ook. Maar ze hebben nu met internet een wereldwijd podium gekregen, voor iedereen gemakkelijk toegankelijk en in volstrekte anonimiteit. Daarmee wordt een nieuwe behoefte gecreëerd of in individuen aangewakkerd.

[...]

Porno stompt ook af. Eerst ben je nog tevreden met simpele dr-op-en-dr-in-seks, maar na een half jaar raak je daardoor niet meer geprikkeld en ga je naar iets nieuws op zoek. Deze ontwikkeling erkennen pornoproducenten. De vraag naar extreme porno stijgt en daarin voorzien wij, zeggen ze.

Porno is vooral een mannen- en jongensding. Maar de pornokijkende jongens die je voor je boek hebt gesproken, beleven er uiteindelijk toch weinig lol aan.

Voor de interviews in McSex heb ik bewust niet gekozen voor probleemgevallen.

[...]

Uiteindelijk lijkt pornoconsumptie iets om je eenzaamheid te vergeten of je verveling te verdrijven.

Ook de eerste onderzoeken naar de effecten van porno wijzen erop dat overmatige pornoconsumptie samenhangt met ongelukkig zijn. Maar waar de onderzoekers ook op hameren is: we moeten uitzoeken wat er eerst was. Draagt overmatige pornoconsumptie bij aan een hol, leeg gevoel of voel je je rot en ga je in de porno troost zoeken? Dat weten we niet. Maar we weten heel veel niet, als het om seks gaat.

De meest gehoorde kritiek op je strijd tegen de pornoficatie is dat nooit wetenschappelijk is bewezen dat het kijken naar videoclips en porno leidt tot imitatie.

Ja, en daardoor zit ik een beetje in een Catch 22-situatie. Ik besef dat ik met wetenschappelijke bewijzen sterker zou staan. Maar onderzoeken over seks en porno onder jongeren stuiten op ethische grenzen. [...]

Overigens weten we wel iets. Onderzoeken die wel zijn gedaan wijzen in de richting dat het kijken naar porno en videoclips invloed heeft op opvattingen over seksuele verhoudingen.

[...]

Als je met politiemensen, onderzoekers, psychologen en jeugdwerkers praat, zeggen ze allemaal: er is iets veranderd in de jeugdcultuur. Maar dat is meer intuïtieve dan wetenschappelijke kennis.

Wat bij de gesprekken met de meisjes in McSex opviel is dat ze op seksueel gebied dingen doen die ze eigenlijk niet willen. Waarom zijn ook keurige Gooise meisjes zo onderdanig?

[...] Ik heb sterk het vermoeden dat de meisjes die zich op feesten op hun billen laten slaan, uit zijn op bewondering. [...] Het pijnlijke is dat de bewondering uiteindelijk uitblijft.

De maatschappij is nog altijd zo conservatief dat, vooral onder jongeren, promiscue seks jongens een stoer imago geeft, maar bij meisjes zorgt voor het etiket slet.

[...]

Een andere kritiek is dat je een schrikbeeld oproept. Het valt allemaal wel mee met de seksualisering, zegt bijvoorbeeld tweedegolf-feministe Hedy d'Ancona.

Veel van de kritiek van feministen komt voort uit de vrees dat ik de verworven vrijheden van de tweedegolf-feministes aan de wilgen wil hangen. [...]

De kritiek is ook het gevolg van een gebrek aan kennis. Veel oude feministen weten niet wat er op internet te zien is.

[...] Zelf ben ik geschokt door het onderzoek Sex is een game, onder 12.000 jongeren. Daaruit blijkt dat 80 procent van de jongeren geen afspraken met hun ouders hebben over internetgebruik. Yo, ouders, denk even na! Daarom zegt een van de meisjes in mijn boek: Ik denk dat wij dit beter gaan doen met onze kinderen. Want wij weten wat er op internet speelt.

Je bent een fatsoensrakker, zeggen vooral mannelijke critici. Tast jouw strijd tegen pornificatie hun seksuele vrijheid aan?

Met mijn boek wil ik duidelijk maken dat ik aan niemands vrijheden wil komen. Maar we moeten het wel hebben over de grenzen van de vrijheid: hoever willen wij in onze over-geliberaliseerde wereld gaan in het verdedigen van de vrijheid om je suf te kunnen rukken?

[...]

Sommige critici denken dat ik voor een sekspolitie ben en delen me in bij het christelijke kamp van Balkenende met zijn normen-en-waarden. Maar dat komt doordat de liberalen zich distantiëren van het onderwerp.

Ik heb er de Emancipatienota op nagelezen. Daar gaat het over de financiering van onderzoek naar seksualisering en laagdrempelige hulpverlening op seksueel gebied voor ouders en kinderen. Hoe naast je bed is dat? Daarom ben ik blij dat ook PvdAers als het Kamerlid Jeroen Dijsselbloem en Plasterk het onderwerp wel serieus nemen.

Vooral op internet zijn de reacties op je artikelen en tv-optredens fel en schril. Je bent bedreigd en krijgt de verschrikkelijkste verwensingen naar je hoofd. Heb je spijt van je activisme?

Nee, het is part of the game. [...]

Veel kritiek is heel masculien, bijna uit vrouwenhaat geboren.
[... Voorbeelden ...]
Zulke kwalificaties bevestigen me in mijn overtuiging dat er nog wel een slagje gemaakt moet worden in de emancipatie van vrouwen.

Wat moet er gebeuren om minder verwrongen seksuele verhoudingen te krijgen?

[...] Ik denk dat wij, de consumenten, uiteindelijk moeten nagaan wat en waarom we consumeren en wat we daarmee in stand houden. Vrouwen die veel glossys lezen, zo blijkt uit onderzoek van Liesbeth Woertman, zijn aanzienlijk minder tevreden over zichzelf dan vrouwen die dat niet doen. Leg jezelf niet op de pijnbank.

Ik wil ook niet dat we helemaal geen porno kijken, maar wel bewuster. Zelfs in porno kun je bewuste keuzes maken.

Er zijn ook producenten die echt hun best doen om op een integere manier, met liefde en respect, pornofilms te maken. Het hoeft niet allemaal ruw en hard te zijn, met hoeren en sletjes - daar kunnen we zelf ook in kiezen.

[...]

Laten we in het onderwijs een tegenhanger creëren voor de pornificatie.
[...]
Je kunt met schoolkinderen wel heel leuke gesprekken hebben over verliefdheid en zoenen, gevoelens, seks en vlinders in je buik. Doe dat vooral, want buiten school worden ze blootgesteld aan een beeldenbombardement dat ze leert dat die twee niets met elkaar te maken hebben.