Citaten uit

Haar koosnaam is Kleine Führer 

Margriet Oostveen, NRC 2 april 2005

Hoe maatschappelijke controverse een jeugdcultuur baart. 
Er zijn ouders die niets weten, ouders die onmachtig zijn, en ouders die het steunen 

In Uden is voor de tweede keer een brandbom in de islamitische Bedir-school gegooid. Overal luidt nu de vraag wat daar mis is met de jeugd. Politie, onderzoekers en radicale jongeren zelf schetsen een somberder beeld. 
'Uden' is overal - met dank aan de volwassenen. 

[... ...]

Wordt de Nederlandse jeugd dan werkelijk extreem-rechts? 

[...]

[...] Alfred Folkeringa, het hoofd van de regionale inlichtingendienst RID in Utrecht[;] 

,,Het proces van radicalisering dat ik hier onder jongeren waarneem'', zei hij, ,,beschouw ik eigenlijk als potentieel gevaarlijker dan het moslimterrorisme.'' 

[...]

Wat ís Lonsdale? Johan Vermeeren is bij de unit jeugdzaken van de politie Haaglanden gespecialiseerd in jeugdculturen. [...] 

,,Lonsdale is de grootste en invloedrijkste jeugdstijl onder blanke autochtone jongeren van dit moment'', zegt hij. ,,En daar is absoluut een groep bij die zich tegen buitenlanders afzet. Maar het gaat toch in de eerste plaats om een grootschalige jeugdcultuur met heel veel meelopers.'' 

Zoals meer onderzoekers beschouwt Vermeeren Lonsdale als een heropleving van de gabbercultuur uit de jaren '90 - de kaalgeschoren jongens en meisjes in glimmende trainingspakken van het merk Australian. Lonsdalers houden in de regel van dezelfde muziek, die `hardcore' wordt genoemd. 

[...] 

Jaap van Donselaar [..,]toonaangevend onderzoeker van extreem-rechts in Nederland [...]  beschrijft de Lonsdale-jongeren daarin als een nieuwe generatie gabbers, met één verschil: ze ontwikkelde zich verder op het gebied van politieke ideeën. De opkomst van de Lonsdale-jongeren liep namelijk min of meer parallel met de opkomst van Pim Fortuyn en werd nog eens verhevigd door de aanslagen van 11 september. De verspreiding van hun radicale ideeën verliep dankzij internet ook veel sneller dan bij de eerste generatie gabbers, signaleert Van Donselaar. 

Hij ziet internet als een mogelijke verklaring voor het feit dat problemen rond Lonsdale-jongeren zo synchroon ontstaan in zoveel verschillende plaatsen, terwijl er geen landelijke of regionale organisatie achter zit. 

,,In de snelheid van de sms- en internetcultuur zit het polariserende gevaar van Lonsdale-groepen'', zegt Van Donselaar. ,,Als de politie wordt gebeld, staan er twee keer vijf jongeren tegenover elkaar. Tegen de tijd dat de politie ter plaatse is, zijn het er twee keer vijftig. En na afloop gaan ze erover chatten - het communiceert maar door.'' 

[...]

Johan Vermeeren van de politie Haaglanden beschouwt internet ook als een cruciale oorzaak voor de grófheid van de radicale uitingen - net als bij jonge fundamentalistische moslims.

,,Internet maakt het mogelijk om anoniem en straffeloos heel extreme uitingen te doen - iets waar pubers nu eenmaal van houden. Op internet kunnen ze er 88 bij zetten om het pittiger te maken (een code, verwijzend naar de letters van het alfabet, voor `Heil Hitler', red.). Maar dat is wat anders dan buiten op een heel grote Marokkaan afstappen en zeggen wat je van hem denkt.'' 

Toch deden zich kort na de moord op Van Gogh zoveel racistische en anti-moslim incidenten voor dat bij de net verschenen 'Monitor racisme en extreem-rechts' nog een annex moest worden uitgebracht. Tussen 2 november en 30 november werden daarin 174 gewelddadige voorvallen geteld. In 106 gevallen ging het om anti-moslim geweld; in 34 gevallen om geweld tegen autochtonen of autochtone objecten. Bij 27 gevallen, ruim een kwart van de anti-moslim acties, waren Lonsdale-jongeren betrokken. 

,,De cijfers zijn inmiddels alweer een veelvoud van de monitor en de annex'', zegt Jaap van Donselaar nu. ,,We zijn nog aan het tellen. Maar zeker is dat het veel meer is dan we zelf aanvankelijk dachten, en dat het toeneemt.'' 

[...]

In Venlo en omstreken is de harde Lonsdale-kern in meerderheid tussen de 14 en 18 jaar oud. De politie stelde er vast dat deze groep ,,zich niet bezighoudt met rechts-extremisme'' in de zin van de definitie die de inlichtingendienst AIVD hanteert, omdat een politieke ideologie ontbreekt. Hun gedrag, zo ontdekte de politie in het Lonsdale-onderzoek, had meer te maken met ,,al dan niet verklaarbare'' vreemdelingenhaat. 

,,Opvallend is dat niet of nauwelijks geageerd wordt tegen negers, Antillianen, 'Oostblokkers' etc. Het betreft hoofdzakelijk afzetting tegen Turken en/of Marokkanen.'' 

[...] 

Volgens Johan Vermeeren uit Haaglanden hebben dat soort symbolen minder met rechts-extremisme te maken dan met ,,het zoeken naar een identiteit''. Pubers zoeken jongeren die op hen lijken. ,,Dat houdt bijna automatisch in dat ze zich afzetten tegen allochtone jongeren, als die zich tenminste niet zo gedragen als zij.'' 

Kruitvat 

Wim van Amerongen, districtschef van de politie in Venlo, kent de kanttekeningen van Johan Vermeeren. 

,,Wat ik mis in zijn analyse is het gegeven dat wij nu even niet een heel stabiele samenleving zijn. Lonsdale-jongeren ondermijnen ideologisch gezien misschien niet direct de rechtsstaat, maar vanuit de openbare orde gezien vormen ze wel degelijk een potentieel kruitvat.'' 

De regionale inlichtingendienst in Utrecht deelt die mening volkomen. 

,,Wij hebben in Veenendaal gezien hoe groepen Lonsdalers en Marokkanen plotseling tegenover elkaar kwamen te staan, bereid om elkaar met stokken te lijf te gaan'', zegt het hoofd van de dienst, Alfred Folkeringa. ,,Wij hebben in Montfoort een Chinees jongetje dat om niets in elkaar is geslagen.'' 

[...] 

Folkeringa besloot op de regionale televisie aan de bel te trekken. Hij deed er half maart een oproep aan politie en gemeenten in de regio om ,,gezamenlijk op te treden'' tegen de radicaliserende jeugd. Dat leek vooral een bericht aan de burgemeesters, die not amused waren en de volgende dag aan de telefoon hingen: het viel toch wel mee, allemaal? Maar de RID beschouwt de ,,radicaliseringsprocessen'' in de regio als een ,,acuut'' risico. 

,,We moeten veel meer praten met die jongeren om te weten wat er leeft, in plaats van ze te isoleren en te negeren.'' 

Net als Alfred Folkeringa vinden Wim van Amerongen van de politie in Venlo en Jaap van Donselaar met name de impact die Lonsdale-jongeren op groepen van allochtone afkomst hebben gevaarlijk. Van Donselaar: 

,,Het allochtone aandeel in deze polarisatie is veel minder in beeld. Het kan zijn, zoals in Geldrop en Veenendaal bij massale vechtpartijen is gebeurd, dat racistische groepen worden opgezocht door jongeren van allochtone afkomst. Of dat onschuldige personen in Lonsdale-kleding worden gepakt. Ik heb het idee dat die tegenreactie toeneemt.'' 

In Haarlem mishandelde een groep allochtone jongeren de afgelopen maanden autochtone jongeren. De politie maakte vorige week bekend dat zij verklaarden bewust blanke jongeren uit te kiezen. 

Het scheelde niet veel, of de Turkse jeugd in Uden werd de afgelopen week op de televisie om een tegenreactie gevráágd (,,Hebben jullie nou wraakgevoelens?''). 

,,Lonsdale is hier het probleem niet'', zegt Marcel Bouman uit Uden. ,,Wel de verrechtsing en radicalisering van de jeugd, van wélke etniciteit dan ook.'' 

[...]

Bouman wil, liever dan bij de daad zelf, stilstaan bij de ,,maatschappelijke problemen achter'' het gedrag van zijn zoon. 

,,Ten eerste de segregatie. De Turkse en Marokkaanse gemeenschap is behoorlijk op zichzelf gericht en heeft een sterke eigen identiteit. Maar dat geldt ook voor de autochtone plattelandsgemeenschap. En dat zet zich voort onder jongeren op het schoolplein en op straat. Ten tweede de normvervaging onder de jeugd. Ik heb het beeld dat we die jonge knullen te weinig normgevoel kunnen meegeven. En ten derde: de falende autoriteiten. Er gebeurt van alles op straat, maar buiten het zicht van ouders, school en politie.'' 

[...]

Uit het Venlose onderzoek kwam naar voren dat de harde kern van Lonsdale-jongeren vaak uit nare gezinssituaties komt. 

[...]

Districtschef Wim van Amerongen in Venlo deelt de ouders van Lonsdale-jongeren in drie soorten in. 

,,Wij zien toch wel heel veel dat ook ouders zich net zo uiten als een Lonsdale-kind'', zegt ook Paul Giesen van de politie Brabant Zuid-Oost. 

[...] 

Strak van de pillen 

Kort na de moord op Theo van Gogh is geschreven dat `Nederland in brand' stond. Later is wel geconstateerd dat dit vooral een hersenspinsel van opiniemakers was. Dat gewone mensen zich helemaal niet zo van de wijs lieten brengen door de felheid van het debat over de islam. Maar de jongeren? Johan Vermeeren, politie Haaglanden: 

,,Jongeren zijn altijd emotioneler en radicaler dan volwassenen. En aangezien die de laatste tijd óók vinden dat ze mogen zeggen wat ze denken - wat verwacht je dan van de jeugd?'' 

[...] 

Jaap van Donselaar van de Anne Frank Stichting vindt juist deze redenering het opmerkelijkst aan de jonge radicalen van nu: 

,,Die jongeren lijken te handelen in de geest van wat veel ouders ook vinden. Ik kan me geen jeugdcultuur herinneren die zo mééging in een maatschappelijke controverse. Dat vind ik heel intrigerend. Jeugdculturen plegen zich tegen ouders áf te zetten.'' 

Is die kennelijke consensus gevaarlijk? Hoe groot is de kans dat een jeugdcultuur in deze tijd uitgroeit tot een politieke beweging? 

Johan Vermeeren, Haaglanden: 

,,Niet zo groot. Lonsdale-jongeren zijn vaak stevige drinkers en pillenslikkers. Terwijl groeperingen als de Nederlandse Volks Unie nogal blauweknoperig zijn.'' 

Willem Hart van de antifascistische onderzoeksgroep Kafka uit Amsterdam volgt extreem-rechts al lange tijd op de voet. 

,,Michiel Smit van Nieuw Rechts probeert Lonsdale naar zich toe te trekken. Die werpt zich op zijn website op als een soort hulpverlener wanneer een school weer ergens een verbod op Lonsdale-kleding instelt.'' Zo verspreidde Smit een protestbrief tegen zo'n verbod. ,,De Nationale Alliantie lijkt succesvoller'', zegt Willem Hart. ,,Als die de straat opgaan, zie je tientallen Lonsdalers meelopen.'' 

[...]

De wederzijdse toenaderingspogingen tussen Lonsdalers en extreem-rechts hebben nog niet veel vrucht afgeworpen, concludeert Jaap van Donselaar. 

[...]

Jaap van Donselaar heeft de indruk dat Lonsdale als subcultuur ,,over zijn top heen'' is. 

Johan Vermeeren van de politie Haaglanden: 

,,Ik maak me eerder zorgen over níéúwe groepen ongeleide pubers die het tij heel erg meehebben.'' 

[...]

Jaap van Donselaar: 

,,De hamvraag is: verdwijnt met Lonsdale als subcultuur straks de overlast en het geweld? Ik denk het niet.'' 

Johan Vermeeren: 

,,Over tien jaar zijn dit keurige Geert Wilders-stemmers. Maar inderdaad. Dat is misschien het echte probleem.''