Citaten uit

Zie de fouten uit het verleden onder ogen

Armeense genocide

Nebahat Albayrak en Frans Timmermans, Trouw 4 oktober 2006

Nebahat Albayrak en Frans Timmermans zijn kamerlid voor de PvdA. Albayrak staat nummer 2 op de lijst, Timmermans is Europa-woordvoerder.

Turken, ook in Europa, moeten het debat over het uitmoorden van de Armeense bevolking aandurven. De term ’genocide’ is voer voor juristen.

[...]

Turkije ontkent de genocide en zet zich internationaal in, de erkenning ervan tegen te houden.

De Europese Unie en al haar lidstaten – dus ook Nederland– vinden dat van Turkije mag worden gevraagd dat het de massamoord onder ogen ziet, er onderzoek naar laat doen en zich dan ook neerlegt bij de resultaten van dat onderzoek. De PvdA steunt deze lijn en heeft er zich in de Kamer ook helder over uitgesproken.

In het volkenrecht is de term 'genocide' zeer precies omschreven. Om ’officieel’ als genocide te worden aangemerkt, moet bewezen worden dat de volkerenmoord doelbewust is opgezet en uitgevoerd om een bepaalde bevolkingsgroep uit te moorden. Dat bewijs is formeel nooit geleverd in de Armeense kwestie.

Daarom is er in de afgelopen decennia vaak gesteggeld over het gebruik van het woord ’genocide’, ook als iedereen met zijn boerenverstand wel kon vaststellen dat een bevolkingsgroep is uitgemoord [...], terwijl eminente volkenrechtdeskundigen erop wijzen dat dit juridisch onjuist is.

[...]

In deze context krijgt het Nederlandse debat over de Armeense genocide wat bizarre trekjes. Het is terecht dat wij spreken over genocide, want de slachtpartijen uit die periode doen in gruwelijkheid en omvang niet onder voor wat er zich in Darfur en in Rwanda, Burundi en Bosnië afspeelde. Of het ook precies aan de volkenrechtelijke definitie van genocide voldoet, laten wij graag over aan juristen en historici.

De rol van politici moet nu zijn om mensen tot elkaar te brengen en niet [...] een semantische discussie voeren over definities en woordkeuze, die de oplossing eerder verder weg dan dichterbij brengen. Hoe absurd ook in onze ogen, de Turkse overheid heeft het recht om het gebruik van de volkenrechtelijke term genocide te bestrijden.

[...]

Nu zien we eindelijk beweging in Turkije op dit vlak. In intellectuele kring wordt de positie van de overheid steeds vaker historisch onhoudbaar genoemd, en het moment nadert dat er onafhankelijk onderzoek zal worden gedaan. Bemoedigend zijn de woorden van de Turkse onderhandelaar in het toetredingsproces, Ali Babacan. Hij zegt dat als dit onderzoek het bewijs levert dat er wel degelijk sprake was een geplande volkerenmoord, Turkije zich daarbij zal moeten neerleggen.

[...]

De houding van Babacan getuigt van een begin van ontspanning in Turkije. Maar ook Turken in Europa zouden dit debat met iets meer zelfvertrouwen moeten aandurven.

Er zijn veel Europese landen waar de mensen moeite hebben de zwarte bladzijden uit hun geschiedenis onder ogen te zien.

[... voorbeelden ...]

En wat te denken van het taboe dat in sommige kringen in Nederland nog steeds rust op onze koloniale oorlogen, die wij officieel nog steeds eufemistisch met ’politionele acties’ aanduiden?

Natuurlijk, de ultieme gruwel van genocide is vele malen erger dan sommige van deze voorbeelden, maar het niet willen erkennen van fouten uit het verleden is niet alleen aan Turken voorbehouden.

Na de Tweede Wereldoorlog hebben de Europeanen een poging ondernomen om het eeuwenoude lot van telkens nieuwe bloedbaden tussen verschillende volkeren te doorbreken.

[...]

Dat kon alleen maar lukken omdat niemand zich opsloot in zijn eigen gelijk en iedereen bereid was ook te luisteren naar het standpunt van de vroegere tegenstander. Een dergelijke houding heeft zeker bijgedragen aan het erkennen van de eigen fouten.

Zo is er eerst een brug geslagen over de Rijn tussen Frankrijk en Duitsland, en later over de Oder tussen Oost en West. Nu is het tijd voor een brug over de Bosporus.