Citaten uit

Moord stelt Turken voor moeilijke vragen

Schrijver Orhan Pamuk reageert fel op neerschieten van Turks-Armeense journalist Hrant Dink

Bernard Bouwman, NRC Handelsblad 22 januari 2007

Een minderjarige jongen haalde de trekker over maar wie is uiteindelijk verantwoordelijk voor de moord op de Turks-Armeense journalist Hrant Dink? Dat is de vraag die Turkije zich stelt.

Nog steeds komen er mensen naar de plek in de wijk Osmanbey waar de Turks-Armeense journalist Hrant Dink vrijdag werd vermoord.
[...]
Een van de bezoekers gisteren was de schrijver Orhan Pamuk. Net als Dink moest hij zich vorig jaar voor de rechter verantwoorden omdat hij de zogeheten Turkse identiteit beledigd zou hebben.

Bij zijn bezoek leverde Pamuk felle kritiek op artikel 301 van het Wetboek van Strafrecht, dat belediging van die identiteit strafbaar stelt. Degenen die verklaarden dat onze broeder (Dink, red.) een vijand van Turkije was, degenen die hem een doelwit maakten, zij dragen schuld (voor de moord, red.), aldus Pamuk.

Het waren harde woorden en de komende weken zal blijken of zij terecht waren. Een van de belangrijkste vragen is of Ogün Samast, die de moord heeft bekend, hulp bij zijn daad kreeg. Een van de ooms van de minderjarige jongen verklaarde op de Turkse televisie dat Ogün het niet in zijn eentje had kunnen doen. Hij kende heg noch steg in Istanbul, aldus de oom. De jongen is gebruikt. Die opvatting wordt vaker gehoord in Turkije, met name omdat Ogün minderjarig is. In dit land is het niet ongebruikelijk dat minderjarigen moordklusjes opknappen, omdat de rechter hun een lichtere straf oplegt.

Maar wie zat er dan werkelijk achter de moord? In de stad Trabzon, waar Samast vandaan komt, is nog een aantal anderen opgepakt. Onder de arrestanten bevindt zich iemand die betrokken was bij een aanslag op een vestiging van McDonalds in de Zwarte-Zeestad.

[...]

Vorig jaar nog werd daar tijdens de rel om de Deense spotprenten over de profeet Mohammed een Italiaanse priester vermoord, eveneens door een minderjarige. De moeder van die dader verklaarde trots te zijn op haar zoon, want hij had het gedaan voor God. Eerder al werd in Trabzon een groep mensen bijna gelyncht omdat zij de Turkse vlag zouden verbranden.

[...]

De nieuwszender CNN-Türk meldde gisteren echter al dat Samast het volgende verklaarde: Ik las op internet dat hij (Dink, red.) zei:

"Ik kom uit Turkije maar Turks bloed is vuil en ik besloot hem te vermoorden. Ik heb er geen spijt van." 

Als Samast dit werkelijk verklaard heeft, dan is het een directe verwijzing naar een van de rechtszaken die de extreem-nationalistische advocaat Kemal Kerinçsiz tegen Dink aanspande. Dink zei in een vraaggesprek met deze krant nooit gezegd te hebben dat Turks bloed vergiftigd is.

[...]

En zo heeft Turkije zich de komende tijd een groot aantal vragen te stellen.

[...]

[... D]e allerbelangrijkste vragen hebben betrekking op de collectieve psyche van dit land, waar nationalisme de afgelopen tijd zo in zwang is gekomen. Keer op keer blijkt hoezeer dat nationalisme de toon zet in bijvoorbeeld de politiek.

[...]

Nationalisme is van oudsher een belangrijke politieke kracht in Turkije. In West-Europa zetten velen vraagtekens bij een al te extreem beleden vaderlandsliefde, die herinneringen oproept aan de Tweede Wereldoorlog. Turken daarentegen zien nationalisme positief. Het was liefde voor het vaderland dat hen inspireerde, zo zeggen zij, tot verzet tegen de buitenlandse bezetters aan het einde van het Ottomaanse Rijk en dat hen ertoe bracht een nieuwe Republiek te beginnen. Na vrijdag biedt nationalisme ook een moorddadig gezicht.

[...]