Citaten uit
Amerika gedraagt zich als Osama bin Laden
Gesprek met terrorismedeskundige Louise Richardson
Tom-Jan Meeus, NRC Handelsblad 27 januari 2007
Louise Richardson was ooit kind aan huis bij de IRA. Nu heeft ze als onderzoeker
contact met terroristen. En inzicht in hun drijfveren. Ze laakt de Amerikaanse war on
terror. We trekken ons terug uit Irak. Dat is onvermijdelijk.
[... ... ...]
Haar Ierse jeugdjaren vormen het fundament onder Wat terroristen
willen, een boek
over de innerlijke drijfveren van bommenmakers en zelfmoordactivisten over de hele
wereld.
Voordat Louise Richardson vijftien jaar geleden terreuronderzoeker op
Harvard werd, ervoer ze in haar jeugd hoe normaal terrorisme kan zijn. Hoe
terrorisme het dagelijks leven binnen kan sluipen. En hoe gewone mensen met een
goed verstand gegrepen kunnen worden door geweld als politiek wapen.
Het zijn inzichten die in de VS, waar terroristen stelselmatig afgeschilderd worden als
door (religieus) fanatisme gedreven psychopaten, nauwelijks ingang hebben gevonden.
[... ... ...]
"De IRA was héél dichtbij. Het was onderdeel van de samenleving, je kon er moeilijk buiten blijven. Dat is een element
van terrorisme dat wij in de VS niet doorzien: terrorisme gedijt alléén als een
gemeenschap er welwillend tegenover staat."
[...]
,,Het is daarom essentieel dat deze gemeenschappen en de terroristen uit elkaar
worden getrokken. Ik weet dat door de aanslagen in Nederland en Groot-Brittannië
scepsis is ontstaan over het integratiebeleid. Maar het is mijn overtuiging dat het de
beste van alle opties blijft. Zorg dat mensen hun culturele identiteit behouden en
overtuig ze dat ze integreren moeten in de maatschappij waarin ze leven."
[... ...]
Voor uw onderzoek hebt u veel terroristen ontmoet. U beschrijft een bijeenkomst
waar terroristen en academici een rollenspel spelen: de academici zijn gewelddadiger
dan de terroristen. Wat gebeurde er?
[... ....]
,,De tweede dag speelden we rollenspel. Academici en terroristen werden in gemengde
groepen gezet om acute problemen te lijf te gaan.
[...]
Uitkomst was dat er nauwelijks verschil is tussen academici en terroristen. En
inderdaad waren sommige academici gewelddadiger. Hoe conservatiever het
wereldbeeld, hoe sneller de academicus bereid was tot geweld. Terroristen hebben dus
geen grotere innerlijke drijfveer om geweld te plegen dan gewone mensen.
[... ... ...]
Ze legt uit dat de grondslagen van Al-Qaeda zo oud zijn als het terrorisme zelf: mensen die vervreemd zijn van de wereld, een omgeving die
welwillend tegenover terreuracties staat, en een ideologie die de acties legitimeert. En
ze wijst erop dat de motieven van de aanslagplegers al bij veel terreurgroepen zijn
aangetroffen: ze zoeken wraak, kicken op roem, en hopen de tegenstander te
verleiden tot een overreactie.
Dus Al-Qaeda kreeg precies de Amerikaanse overreactie waar het op hoopte?
,,De geschiedenis heeft bewezen dat terroristen er belang bij hebben dat ze worden
behandeld zoals deze regering Al-Qaeda heeft aangepakt. Dit geeft ze bestaansrecht.
Ze worden gezocht door het machtigste land van de wereld! Het bewijst voor hen dat
hun acties terecht waren, het bewijst de barbaarsheid van de Amerikanen, en het geeft
ze geloofwaardigheid in grote delen van het Midden-Oosten. Wij zijn als Amerikanen
in onze geschoktheid vergeten hoe je een terrorist het zwaarste kan treffen: volledig
negeren.
Waarom reageerde Amerika dan zo?
,,De behoefte aan versimpeling heeft een grote rol gespeeld. Conservatieven willen
terroristen verslaan, progressieven terroristen begrijpen, zei Karl Rove [de topadviseur
van Bush, red.]. Het werd politiek. Van een aanslag werd een oorlog gemaakt. En even
later was het al een strijd tegen Het Kwaad: They hate us for what we are. Maar
iedereen kon zien dat de werkelijkheid ingewikkelder was: They hate us for what we
do.
[...]
,,Een maand na de aanslagen was er een bijeenkomst op het Pentagon, georganiseerd
door het bureau dat het dreigingsbeeld voor terrorisme maakt. Daar waren alle twintig
Amerikaanse deskundigen die zich toen met dit onderwerp bezighielden. We kennen
elkaar. En vrijwel allemaal hebben we, soms door schade en schande wijs geworden,
dezelfde ideeën over de bestrijding van terrorisme: luister naar ze, praat met ze,
vermijd militaire escalatie - want militair is deze strijd niet te winnen.
[...]
Volgens Richardson is er maar één oplossing. Treed in overleg met terroristen, neem
hun grieven serieus, infiltreer in hun organisaties met niet-militaire middelen, en zorg
ervoor dat de terreurleiders vervreemd raken van de maatschappijen die hun acties
laten steunen. En houd op met de retoriek dat ,,Amerika nog steeds in oorlog met de
terroristen is, zoals George W. Bush deze week in zijn State of the Union zei.
U vindt dat de VS moeten onderhandelen met Zawahiri, de tweede man van Al-
Qaeda. Maar wat kun je daarmee bereiken?
,,Op dit moment weten we niet wat zijn prioriteiten zijn. We weten dat hij
Saoedi-Arabië onder controle wil krijgen - maar is hij dan tevreden? Of willen ze het
wereldwijde kalifaat waarvan hij en Bin Laden steeds spreken?
,,Ik begrijp ook wel dat Zawahiri bij een eerste ontmoeting geen compromis zal
sluiten. En ook ik betwijfel of zijn organisatie vrede wil. Maar staat het vast? Niemand
in het Westen weet het. Dus ik zou zeggen: leg contact, praat, zoek het uit.
,,De geschiedenis heeft bewezen dat gesprekken de beste basis zijn voor een bredere
aanpak van het probleem. Je leert de leiders kennen. Je leert hoe je ze kunt isoleren van
de massas die hun ideeën dragen. En dat schept weer de mogelijkheid om het
terrorisme écht te bestrijden: door het draagvlak weg te nemen.
[...]
,,Maar het echte probleem is dat wij de houding van Osama bin Laden hebben
overgenomen. Net als hij vinden wij onze grieven belangrijker dan de oplossingen. En
zo verergeren wij het probleem alleen maar.
[... ... ...]
