In zijn betoog voor een kleinere overheid negeert Halbe Zijlstra
[VVD] de schaduwkanten van het liberalisme, vindt Bram van Ojik.
Halbe Zijlstra is een echte liberaal. Hij wil een kleinere overheid en stelt het individu centraal. Solidariteit is in zijn visie 'afgedwongen' solidariteit, en zorgplicht is 'doorgeschoten' zorgplicht.
Zo kennen we de VVD.
Zonder overheid kunnen mensen zelf bepalen welke diensten ze aanbieden, wat de beste allocatie van middelen is, en waar ze zich tegen verzekeren, schrijft Zijlstra (NRC Handelsblad, 15 mei). Het is een terugkeer naar het 'ik-tijdperk': als de staat zich maar bescheiden opstelt, komt het voor de burger vanzelf wel goed.
[... ...]
Maar bij een ondernemende burger hoort een ambitieuze overheid, een overheid die het opneemt voor wie minder ondernemend is, die zorgt voor eerlijke kansen voor iedereen, die het publieke belang dient en het publieke domein beschermt.
We hebben niet te maken met een doorgeslagen overheid maar met doorgeslagen marktwerking.
De afgelopen 25 jaar hebben de liberale mantra's van privatisering, commercialisering en deregulering de bankencrisis veroorzaakt, daardoor de economie in een recessie gestort, de dienstverlening gecompliceerd, de kwaliteit ervan onder druk gezet, de bereikbaarheid ervan verkleind en de maatschappelijke ongelijkheid vergroot.
Zie hoe het volledig doorgeslagen 'efficiency-denken' de kwaliteit van de zorg bedreigt, hoe onderwijsgeld wegvloeit naar uiterlijk vertoon van managers in prestigieuze schoolgebouwen, hoe woningcorporaties zich verliezen in riskante beleggingen en daarmee hun kerntaak in gevaar brengen. Zie hoe de geldzucht van banken en beleggers, die niets in de weg werden gelegd, de wereldeconomie volledig uit het lood heeft geslagen. Zie hoe, ook in ons land, winst nog steeds belangrijker is dan werk.
[... ... ...]
Het valt te waarderen dat de fractievoorzitter van de VVD de moeite neemt de beginselen van zijn partij nog eens expliciet te maken. Maar het is teleurstellend dat er in zijn betoog geen spoor te vinden is van kritische reflectie op wat het liberalisme ons heeft gebracht. In zijn pleidooi voor de nachtwakersstaat die alleen het absolute minimum doet, is Zijlstra blind voor de schaduwzijde van de door hem aangehangen ideologie.
[...] Terwijl het failliet van het liberale denken op heel veel terreinen zo evident is, is het zelfvertrouwen er kennelijk nog niet door aangetast en het alternatief blijkbaar nog niet voldoende overtuigend.
[...]
Anders is het niet te begrijpen dat banken en bedrijven nog steeds alle ruimte krijgen, ook als hun praktijken haaks staan op het maatschappelijk belang. En anders valt niet in te zien waarom we er niet voor kiezen te breken met het dominante 'groei-denken' dat de ongelijkheid vergroot en de leefomgeving uitput.
[... ... ... ...]
