"Scherp in de gaten houden!"

Minister van integratie werkt integratie tegen

Weblog Tegenwicht # 175 - 21 december 2014

De minister concludeerde dat hij met name vier 'Turkse' - in feite gewoon Nederlandse - organisaties de komende vijf jaar "scherp in de gaten zou gaan houden" en "dwingen de integratie van Turken in Nederland te bevorderen". Hij is bang dat deze organisaties zich teveel richten op "versterking van de Turks-islamitische identiteit", hetgeen zou kunnen leiden tot "cliëntisme"en tot "het afstand nemen van de Nederlandse normen en waarden". 

De vier organisaties

Hieronder worden de vier door Asscher scherp in de gaten te houden organisaties vermeld. De uitleg daarbij komt niet uit het genoemde rapport maar van degene die dit stuk geschreven heeft, iemand die redelijk goed is ingevoerd in de vele ('Turks')-islamitische organisaties die Nederland rijk is. Het woord 'Turks' staat hier steeds tussen aamhalingstekens omdat het hier steeds gaat om Nederlanders, veelal hier geboren en getogen, vaak goed opgeleid en behorend tot de middenklasse.

1. Milli Görüş 

Deze woorden, constant verkeerd gespeld in de kranten (als zij de puntjes al op de letters kunnen en willen plaatsen, lukt het hen niet om de komma onder de s af te drukken), betekenen "De visie van de natie". Het is de titel van een manifest uit de jaren '70, afkomstig van de eertijds afgezette en inmiddels overleden premier Netcmetin Erbakan. Uit dit manifest kwam een conservatief-religieuze - en in Turkije ook een politieke - groepering voort die tienduizenden leden wierf, vooral in Duitsland en Nederland, en die nu 39 moskeeën in Nederland beheert. Er is ook een jongeren- en een vrouwenfederatie. De Nederlandse achterban wordt geschat op 15.000 personen. In Turkije is de organisatie verbonden met de politieke partij van president Erdogan. Het motto is "De besten onder jullie zijn degenen die de mensheid dienen", woorden van de Profeet Mohammad.

2. Diyanet

"Diyanet" is de naam van het Turkse Ministerie voor Godsdienstzaken. Moskee en staat zijn daar dus niet gescheiden maar verbonden, ook al is de Turkse staat qua grondwet wel seculier. De Nederlandse tak, genaamd de ISN, Islamitische Stichting Nederland, beheert een 150 moskeeën. Deze dragen de sunnitische versie van de islam uit, hoewel de Nederlandse praktijk ook veel sufistische trekken laat zien, zij het niet officieel, want sufisten zijn sji'itisch. Niet zo direct in Turkije, maar in de praktijk wel in Nederland, is de uitstraling die van een gematigde en op de moderniteit gerichte islam. 

Er is een belangrijk verschil ... 

... tussen Milli Görüş en Diyanet. Bij Diyanet worden de imams benoemd en betaald vanuit Turkije, van waaruit ook de wekelijkse vrijdagpreken worden opgestuurd. Milli Görüş daarentegen kiest zelf de imams, betaalt deze ook zelf, en deze stellen zelf hun preken op. De beruchte 'lange arm van Turkije' is hier dus ideologisch meer, maar in praktijk minder aanwezig. 

Ter vergelijking: in de Rooms-katholieke kerk worden de geestelijken benoemd door de bisschop en deze weer door de paus ('de lange arm van Rome'). In de protestantse kerken van Nederland worden de voorgangers gekozen door de kerken(raden) zelf. 

De moskee-bevolking van Milli Görüş oogt iets 'volkser' dan die van de Diyanet-moskees, die meer de cultuur van de geschoolde middenklasse vertonen. Milli Görüş vertegenwoordigt de klassieke islam in Nederland.

3. De Suleyman-beweging, de Suleymancı

Dit is een koepel van ongeveer vijftig islamitische organisaties in Nederland. De organisatie is religieus, niet politiek gericht, maar wel gericht op de integratie van de achterban in de samenleving en de belangenbehartiging van de leden. De religieuze kleur is sterk spiritueel en mystiek, hiertoe geïnspireerd door de in Istanbul wonende islamgeleerde Suleyman Hilmi Tunahan. Een politieke en ideologische band tussen Nederland en Turkije is hier niet aanwijsbaar. In Nederland treffen we jonge, goed opgeleide en goed Nederlands sprekende leiders aan die goed geïntegreerd zijn en samenwerken met Nederlandse autoriteiten en organisaties.

4. De Gülen-beweging

Is de Suleyman-beweging naast een 'beweging' ook een organisatie, de Gülen-beweging is geen organisatie, het is puur een 'beweging'. Er is geen organisatie, geen vereniging, geen bestuur, geen penningmeester, er zijn geen statuten. De beweging bestaat uit mensen die zich geïnspireerd verklaren door Fethullah Gülen. Deze is niet een soort 'paus' die een organisatie aanstuurt; hij inspireert slechts. De geïnspireerden worden ook "nurcu's" ('noerdzjoes') genoemd, te vertalen als "verlichten". Omdat het geen organisatie is, is het aantal aanhangers alleen maar te schatten. Het zijn er wel veel. 

Inhoudelijk wordt een 'verlichte', moderne, westerse, mystieke en intellectuele vorm van de islam aangehangen. De aanhangers ervan beheren geen moskeeën, alleen scholen; in Turkije veel scholen, in Nederland slechts een school, het Cosmicus College in Rotterdam. In Nederland zijn naar schatting enkele duizenden vrijwilligers geïnspireerd door Gülen, veelal goed opgeleide en volledig geïntegreerde middenstanders.

In Turkije zijn er zoveel scholen, en al zo lang, dat er een goed geschoolde en inmiddels redelijk welvarende middenklasse is ontstaan die ook eigen media heeft opgericht, waaronder de krant Zaman ('De Tijd') - niet dus door Gülen maar door vrijwillige en door hem geïnspireerde mensen. 

De beweging is te vergelijken met stromingen als het boeddhisme, het christendom, daarbinnen met het Lutheranisme en het Calvinisme: geïnspireerd als deze zijn door de Boeddha, Christus, Luther, Calvijn, maar geen van deze bewegingen is een organisatie met een bestuur, een hoofd, statuten en een  penningmeester. 

De Gülen-beweging staat kritisch tegenover de regering van president Erdogan. Zij en hun media onthulden in december 2013 corruptie op het hoogste niveau van de staat. Zo werden afgeluisterde gesprekken tussen de president en zijn zoon over te verbergen geld - en niet een paar dubbeltjes - gepubliceerd. Dit was mede mogelijk omdat in de kringen van politie, justitie, wetenschap en journalistiek volop Gülen-aanhangers te vinden waren. Daarna was het oorlog. Honderden agenten en justitiemedewerkers werden 'overgeplaatst', scholen werden gesloten, journalisten, advocaten en anderszins actieve mensen werden gearresteerd - in de afgelopen week nog 147: "landverraders", "staatsgevaarlijk". 

Bevordert deze beweging de integratie? Zeer zeker wel vanwege haar speerpunt het onderwijs en wetenschap en door haar acceptatie van de marktgestuurde westerse samenleving. Ondergaat zij invloed van 'de lange arm van Turkije'? Absoluut niet. Het tegendeel is waar: zij bestrijdt het regiem - niet met 'terrorisme', niet met een staatsgreep, niet met 'verraad', niet te vuur en te zwaard, maar slechts met het wapen van het woord.

De Gülen-beweging is hier in Nederland enkele jaren geleden al uitvoerig onderzocht en in goede orde bevonden. Op dit onderzoek, op wat er nu in Turkije gebeurt en op de hele Gülen-beweging komen wij hier nog terug. Als dit gebeurd is komt hierachter een link naar dat stuk te staan. Nu nog niet dus. 

Overzicht

Hieronder volgt gemakshalve het hierboven gezegde in een overzicht.

Wat is integratie?

Integratie is het proces waarin migranten en hun nakomelingen deel gaan worden - en zich deel gaan voelen - van de samenleving waarin zij of hun (groot)ouders zijn komen wonen: het resultaat. Dit proces kost tijd. De schattingen lopen uiteen van drie tot vijf generaties. Is het resultaat er nog niet helemaal zoals gewenst? Kijk dan eens hoe het proces verloopt. Besef hierbij dat het proces er een is tussen twee bevolkingsgroepen die er elk een eigen aandeel in hebben:

Hoogleraar Leo Lucassen onderscheidt in Trouw, 6 december 2014, "Integratie is wel én niet geslaagd", hierin twee dimensies:

De genoemde commissie maak gebruik van het begrippenpaar

Bonding en bridging sluiten elkaar niet uit, maar versterken juist elkaar. 

Hier gaat de minster de fout in. Hij ziet en citeert wel die bonding maar negeert de bridging en het positieve effect van beide processen op elkaar en op de integratie. Hij ziet wel dat juist de 'Turkse' migranten het best georganiseerd zijn, hij ziet niet - of wil niet zien - hoezeer deze organisaties aan de samenleving deelnemen en de integratie (willen) bevorderen. 

Het huidige resultaat

Duidelijk is dat Nederland nu nog midden in het proces zit. Het huidige resultaat is dan ook een momentopname. Trouw van 6 december 2014 geeft drie voorbeelden van geslaagde integratie: "Tweetalig, goed opgeleid" door Martin Kuiper. NRC Handelsblad van 6 december 2014 geeft in twee pagina's een overzicht met een veelheid aan getallen en andere gegevens: Petra de Koning & Derk Stokmans: "Het integratiespel - Wanneer doe je mee?". 

Het totaalbeeld is dat de integratie deels wel, deels (nog) niet gelukt is:

Van de kant van de samenleving is te vermelden:

Het huidige proces

We zien het feit dat het immigratieproces de laatste tien jaren aardig voorspoedig is verlopen; de tweede generatie heeft het heel wat beter dan de eerste. Daarentegen leeft het beeld dat dit niet het geval is. Dit is niet zo maar aan 'de media' te wijten, voor zover deze slechts correct beschrijven wat er in de politiek gaande is en gezegd wordt.

In de politiek treffen we de PVV aan die nog altijd spreekt over "massa-immigratie", terwijl deze beslist niet plaats vindt en ook nooit "massaal" heeft plaats gevonden, al zeker niet door, wat men daar wel zegt, 'de socialisten'.

Het waren de werkgevers die de eerste gastarbeiders hierheen haalden en het is het bedrijfsleven dat zegt te springen om meer goedkope en werkwillige ( nu vooral Oost-Europese) werknemers. Voor werkgevers en het bedrijfleven moet je bij de VVD zijn. Deze partij nam in haar programma het weren van "kansloze immigranten" op. Nog onlangs diende de VVD een 'wet-Bosman' in die kansloze Antillianen moet weren. 

Het lijkt er aardig op dat een onjuist negatief beeld het politieke beleid stuurde en nog stuurt, wat op zijn beurt weer het negatieve beeld bevestigt. Ook denkt de politiek wel erg vaak op de korte termijn - de spindocters kijken vooral naar de eerstkomende verkiezingen - terwijl juist op de lange termijn dit land beslist niet zonder immigrerende werknemers zal kunnen.

De Commissie-Blok concludeerde in 2004 al dat het proces van integratie in de door haar onderzochte dertig jaar daarvoor juist goed is verlopen. Dit met de markante toevoeging dat dit niet dankzij het overheidsbeleid is gebeurt maar eerder ondanks dit beleid. Integratie, zegt de commissie, is een autonoom verlopend proces. Het Haagse spierballenvertoon draagt hier niets aan bij. Het proces loopt 'van onder naar boven' en is niet van bovenaf op te leggen. 

Terwijl de politieke partijen in hun programma's van onheil en bedreiging spraken, concludeerde ook het Jaarrapport Integratie 2010 van het Centraal Bureau van de Statistiek dat de integratie best wel naar tevredenheid verloopt, al is er natuurlijk nog wel wat werk aan de winkel - voor de migranten, ja, natuurlijk, maar ook voor de samenleving als geheel.

Voor de samenleving als geheel, voor de media en voor ieder die hierover spreekt en schrijft, ligt er nog een edele taak, namelijk om het spraakgebruik aan te passen aan de realiteit. Te vaak wordt er nog gesproken en geschreven over "Turken" en "Marokkanen", terwijl het dan gaat over Nederlandse staatsburgers met een Nederlands pasport, die veelal hier geboren en getogen zijn, die de taal goed spreken, die steeds beter opgeleid zijn en die de normen en waarden van deze samenleving in zich hebben opgenomen. Er zitten geen "Turken" in het Nederlandse parlement; daar zitten alleen mensen met een Nederlands pasport.

Die roemruchte "Marokkaanse rotjongens" laten geen spatje zien van de Marokkaanse cultuur. Wat ze volgen is de Nederlandse straatcultuur, die weer in hoge mate van steden als New York is overgenomen. Van geen kant volgen ze de wetten van Allah; ze volgen die van de Nederlandse jeugd-  en straatcultuur.

Als deze jongens zich misdragen (de meisjes doen het uitstekend op school), dan zijn het "Marokkanen" of "moslims". Hun wordt gevraagd naar hun normen en waarden, om deze aan te passen namelijk. Als voetbalsupporters te keer gaan en elkaar als afgesproken letterlijk bevechten en vernielingen aanbrengen, dan staat er nooit "Nederlandse" bij en niemand vraagt hen of zij 'onze' normen en waarden eens willen gaan toepassen. Er is ook niemand die hun etnische afkomst hier als oorzakelijk ziet. 

Heel veel kwesties en keuzen, opleiding, beroep, hobby, stijl van leven, eten en opvoeden, hebben niets met enige etnische afkomst te maken. Het zijn eigen keuzen - waarin men graag de laatste mode volgt. Wel is er samenhang met de sociaal-economische positie die mensen hebben in de samenleving, maar dit is alleen een macro-samenhang. Op micro-niveau maakt het niet uit in welk land de ouders geboren zijn. Etniciteit wordt te vaak genoemd als oorzaak en bron van problemen, terwijl het om heel andere dingen gaat. Deze kunnen beter als zodanig benoemd en besproken worden. Bijvoorbeeld de bekwaamheden van een sollicitant, niet diens etniciteit. De sollicitant is dan 'een van ons', niet 'een van die andere groep'.

De Partij van de Arbeid

Twee leden van de Tweede-Kamer-fractie van de Partij van de Arbeid verzetten zich tegen de scherp in de gaten houdende minister van hun eigen partij: Tunahan Kuzu en Selcuk Öztürk. Zij stellen dat het wantrouwen en de angst van de minister onterecht is, dat de organisaties open genoeg zijn en dat zij juist integratie bevorderen en radicalisering tegengaan. 

Hiermee houden zij zich niet aan de fractiediscipline, een ietwat vreemd verschijnsel in onze parlementaire democratie. Volgens de grondwet zijn kamerleden als persoon gekozen en dienen zij te stemmen "zonder last of ruggespraak", dus als persoon. De kamer zelf dient als platform voor overleg, discussie, debat en besluitvorming en is dus gediend met diversiteit, met uiteenlopende standpunten. 

Deze kamerleden waren kennelijk gekandideerd om hun 'Turkse' achterban te vertegenwoordigen - lees: om stemmen uit die groep te trekken. Nu zij de visie en de belangen van althans een deel van deze achterban inbrachten, was dit ineens verkeerd. De fractie verklaarde zichzelf in crisis en ging in beraad. Hierbij werd ingebracht dat deze twee kamerleden al langere tijd 'niet goed functioneerden'. Uiteindelijk stonden de beide kamerleden op en traden zij uit de fractie. 

Het is al een beetje vreemd dat de PvdA-minister vrij plotseling van standpunt en beleid verandert en dat de 'eigen' fractie dan geacht wordt dit standpunt dan ook ineens unaniem te delen - althans dit te zeggen, want het is niet geloofwaardig dat een gehele fractie plotseling mee zwaait met het standpunt van de minister. 

Inhoudelijk vond hier een nogal grote omzwaai plaats. Altijd heeft de PvdA het beleid verdedigd dat integratie plaats moest en ook mocht kunnen vinden "met behoud van eigen taal en cultuur". Nu de PvdA regeert met de rechtse VVD, gaat ineens dit standpunt naar rechts en de integratie-eisen worden strenger. Voor zover bekend is dit niet op enige ledenvergadering ingebracht, besproken en besloten, noch in enig verkiezingsprogramma opgenomen. 

De PvdA bijt hier in haar eigen staart, want had zij tot voor kort vele stemmen uit de immigrantengemeenschappen, nu zal dit vast wel drastisch af gaan nemen. Onder die stemmers zijn er progressieve seculieren, maar ook heel veel conservatief-religieus denkende mensen, Deze voelen zich nu aangevallen, gewantrouwd, niet begrepen, niet vertegenwoordigd, uitgesloten. De omzwaai van de PvdA en haar minister bevordert zo de segregatie en polarisatie en zij gaat de integratie juist tegen. 

Turkije reageert

Dit alles wordt in Turkije nauwgezet gevolgd. Er is daar sinds 2012 een Ministerie van Buitenlandse Onderdanen dat zich intensief met deze mensen bemoeit: 'de lange arm van Turkije'. Voor Turkije, in het bijzonder voor president Erdogan, zijn deze mensen "onderdanen van de Turkse Staat", met wie zij zich dus bemoeien, ook al wonen zij in Nederland of elders. 

Turkije reageerde dus scherp en sprak aanvankelijk van "racisme". Premier Rutte reageerde al even scherp terug met de mening dat Turkije zich niet met interne Nederlandse zaken had te bemoeien. Enkele dagen daarna streken de beide ministers van Buitenlandse Zaken het conflict weer glad met behulp van hun diplomatieke vermogens en taalgebruik. Beide landen zijn tenslotte in hoge mate elkaars handelspartners en de handel moet natuurlijk wel doorgaan. 

Een tegengeluid

[Toegevoegd op 1 maart 2015:]

"TNT", "Turks-Nederlands Tegengeluid" is een recent opgerichte nieuwe organisatie die "tegengas wil geven" aan de beeldvorming over "moslimjongeren". Alleen al deze term deugt niet; de term polariseert. Beter spreke men van "Turks-Nederlandse jongeren". "Nederland is ons geboorteland, onze identiteit." Zij combineren democratie en vrijheid met hun eigen ideeën over religie en etniciteit. Deze ideeën zijn in toenemende mate seculier van aard. 

Samen met een keur aan Turks-Nederlandse organisaties schoof men onlangs aan tafel bij Asscher. Men wees erop dat de Turks-Nederlandse gemeenschap als geheel in rap tempo seculariseert. De religieuze militanten vormen slechts een klein groepje. 

"Scherp in de gaten houden"

Hier is het de minister van integratie die zelf aanzet tot segregatie, tot discriminatie en polarisatie omdat hij de niet-westerse immigranten als aparte categorie bespreekt, en wel een problematische, probleemscheppende categorie langs etnische en religieuze lijnen. Hij ziet dat deze mensen zich organiseren (foei!), zelfs in religieuze organisaties (oei!), ja zelfs islamitische religieuze organisaties (bhrrrr!). 

Kent de minister de grondwet wel? Deze spreekt van de vrijheid van godsdienst, van vereniging en vergadering en van meningsuiting. Hij ziet niet, of wil niet zien, hoezeer deze organisaties deelnemen aan de samenleving en zo de integratie bevorderen. nee, hij wantrouwt ze bij voorbaat, 'dus' gaat hij ze "de komende vijf jaar scherp in de gaten houden". 

Advies aan de minister - 1

Wel, waarde minister, hieronder volgt dan een lijstje om, als u toch bezig bent met scherp in de gaten houden, hiervoor ook wel in aanmerking komt, gezien de mate waarin de integratie zou kunnen worden tegengewerkt (oei!), de eigen identiteit bevestigd (foei!) en de segregatie en polarisatie soms zelfs ronduit wordt bevorderd (schande!): 

Advies aan de minister