"De hoofddaders van de aanslagen van 11 september kwamen geen van allen uit radicaal-islamitische milieus. Ze groeiden op in westers-geöriënteerde, liberale families in het Midden-Oosten en woonden daarna in Europa en de VS. Ook in hun manier van werken onderscheidden ze zich van andere islamitische terreurgroepen. Hun sociale achtergrond doet eerder denken aan die van de leden van de Rote Armee Fraktion."

"De Franse socioloog Gilles Kepel, een bekende Europese islamkenner, [...] ziet er een verrassende verklaring in voor de aanslagen. Een hoogopgeleide elite, gefrustreerd over de eigen islamitische politieke leiders, heeft zijn intrede gedaan in de wereld van het terrorisme. Deze elite wil niet meer afwachten tot het gewone volk vanzelf de ene juiste leer omarmt. Deze elite is zelfs teleurgesteld in het gewone volk, dat in landen als Iran, Algerije of zelfs Afghanistan helemaal niet zo gelukkig blijkt te zijn met de radicale islam."

"Wat we tot nu toe weten over de nieuwe netwerken, doet me eigenlijk nog het meest denken aan de Rote Armee Fraktion, de Rode Brigades en aan superterrorist Carlos'', zegt Kepel in een interview in het Duitse tijdschrift Die Zeit. "Dat waren ook bewegingen die opdoken toen de linkse ideologieën, waarop zij zich beriepen, juist op apegapen lagen. En hun leden waren ook juist níet gewone arbeiders, maar opgeklommen kleine burgers."

Bronnen en meer citaten

“Van alle verbijsterende feiten over 11 september die in de afgelopen maanden aan het licht zijn gekomen, was misschien wel het moeilijkst verteerbare voor het westen dat de vliegtuigkapers geen arme, achterlijke, analfabete geitenhoeders uit het Kush-gebergte bleken, maar voor het grootste deel welgestelde Arabische jongemannen uit keurige families, die hun opleidingen in het westen hadden gevolgd, en die ook nog eens op vakantie gingen naar Las Vegas kort voordat ze zich te pletter vlogen."

2002-jan-27 - Vloet, Corrine, Het gezicht van de vijand, NRC

"De daders hadden bijzonder weinig gemeen met de Taliban, wier politiek-religieuze doel zij nota bene deelden'', stelt ook de Nederlandse historicus dr. Roel Meijer vast. [...] ",Niet de islam, misschien niet eens het islamisme, maar eerder de haat van goed opgeleide intellectuelen jegens hun eigen maatschappij en het Westen lijkt de oorzaak te zijn. In hun streven naar het pure, het zuivere, kennen we dit soort intellectuelen al uit onze eigen westerse geschiedenis van politiek extremisme. Zoals de RAF, inderdaad.''

“Intellectueel Nederland denkt dat moslims zich nog in de duistere Middeleeuwen bevinden. Zodra ze omgevormd zijn tot rationele wezens en hun islamitisch geloof hebben afgelegd, is ook het terroristische gevaar afgewend. 
Maar dat is een misvatting. De kapers van 11 september lijken meer op ons dan we willen en vermoeden. Wat zij deden heeft met haat te maken, niet met geloof.”

←
2001-dec-22 
Otten, Willem Jan, Jeanne d’Arc, Ziad en de vuurzee – haat of geloof; VN

“De documentaire [Zembla 7 december 2001 over de daders van de aanslag op 11 september] zei het zelf niet, maar het denkbeeld drong zich op […]: is er niet veel méér voor te zeggen dat deze Ziad [een van de daders] niet zozeer een product van religie is, als wel van de Verlichting? Zijn profiel past in dat van andere terroristen, ook in dat van de Baader-Meinhof groep: gestudeerd, vrijgesteld, ontwikkeld rechtvaardigheidsbesef, gegoede middleclass, burgerlijke jeugd. […] De Zembla-documentaire deed vermoeden dat Ziad een gevoelige, ontgoochelbare man was die juist door de aanraking met de moderniteit gevormd is tot terrorist.”  

De bovenstaande analyses zetten ons niet zozeer op het spoor van een bepaalde religie, de islam. Ze verwijzen eerder naar een bepaalde mentaliteit die net zo goed in het Westen voorkomt.

We komen eerder uit bij een politiek fundamentalisme, dat mogelijk gebruik maakt van meer orthodoxe stromingen van de islam om hun ideeën aan de man te brengen. Dit wordt genoemd: "de politieke islam".

Waar we voor moeten oppassen, is het politieke fundamentalisme in Oost en in West.

“Het handboek van Al-Quaeda heeft ook nauwelijks een ideologische of religieuze component […]; een bewijs dat het deze moslimopportunisten eerder om macht en wraak gaat dan om de belangen van het geloof.”

De Taliban

"Volgens Afghanistan-expert Olivier Roy is de opdracht tot de beeldenstorm door de Taliban deels te verklaren uit de toenemende invloed van de Wahabieten, de puriteinen die in Saoedi-Arabië domineren."

2001-mrt-09 Straaten, Floris van,  'Beeldenstorm past niet in Afghaanse traditie'; Afghanistan-deskundige Olivier Roy over de vernietiging van boeddhabeelden; NRC

"De Taliban zien zichzelf als 'puur' in hun opvattingen over islam. Hun houding over de standbeelden reflecteert minachting ten aanzien van andere etnische groepen en van andere religies. De Hazara's hebben én een andere etniciteit én een afwijkende religie. Gecombineerd maakt hen dat voor de Taliban volksvijand nummer één."

2001-mrt-09 
Jong, Antoinette de, Beeldenstorm is niet zo religieus, Trouw.

"In het debat over de oorlog in Afghanistan heeft zich de Britse schrijver Salman Rushdie gemengd. Hij stelt: De islam is gekaapt door radicale politieke bewegingen en heeft dringend behoefte aan een reformatie. […]  
De snelst groeiende versie van islam in de wereld. Armoede is hun helper, paranoia hun product. Deze 'islam' stelt de 'ongelovigen' verantwoordelijk voor alles wat er mis is in de moslimwereld, en propageert als remedie het demoniseren van modernisering."

2001-nov-05 
'Islam gekaapt door radicalen'; Salman Rushdie ziet reformatie als noodzaak voor geloof, Trouw

← 

"Rushdie put hoop uit het feit dat deze vragen nu hier en daar in de moslimwereld worden gesteld. Moslims protesteren tegen het kapen van hun geloof door obscurantisten. Ook andere commentatoren hebben gesproken over de noodzaak van een reformatie. Deze stemmen moeten aangemoedigd worden, vindt hij: zij moeten aanzwellen tot een reusachtig geloei, wil de islam zich kunnen moderniseren.

Er wordt gerept van een andere islam, constateert Rushdie, van een meer persoonlijk geloof. Dat, de depolitisering van de islam, is de sleutel tot modernisering.

Om het terrorisme te kunnen verslaan, moet de wereld van de islam de seculiere uitgangspunten incorporeren die ten grondslag liggen aan de moderne maatschappij. Zonder dat blijft de vrijheid van moslimlanden een verre droom."

De politieke islam

“Zij die ongelovig zijn, hun bezittingen en hun kinderen zullen hun bij Allah volstrekt niet baten. Zij zijn brandstof voor het vuur.”
De koran predikt wel verdraagzaamheid ten opzichte van joden en christenen, maar alleen als die belasting betalen en zich onderwerpen.

2001-okt-03 
Frentrop, Paul, 
Er is iets mis met de islam,
HP / De Tijd

“Het grote gevaar zit niet bij de moslimmassa’s, maar bij de moslim intelligentia, die gefrustreerd is en – net als in het Westen – om publieke aandacht verlegen zit. Voor het uitvoeren van terreurdaden is een geestesgestoordheid nodig die je alleen bij hooggeschoolden aantreft. Alleen zij hebben het vermogen om hun daden vooruit te plannen en van een ideologische rechtvaardiging te voorzien.”

2001-okt-26 
Baar, Dirk-Jan van, 
De lokroep van Bin Laden,
HP / De Tijd

"Wie is die vijand van u?

Elke stroming die tegen vrijheid is. Nu is dat de politieke islam die is gevormd in Iran en vervolgens is verspreid over het hele Midden-Oosten, en in Europa via fundamentalistische netwerken. Deze vijand is de erfgenaam van communisten en fascisten. Net als zij streeft de politieke islam naar totale controle. Als ze konden, zouden de mullahs zelfs in de dromen van mensen willen infiltreren. Zoiets bestond nooit eerder in de islamitische wereld en heeft niets met islam te maken. Politieke islam is een misdadige beweging."

"De islam interpreteert en interpreteerde de wil van Allah als een duidelijk politieke openbaring, alsof de mystieke Allah nog een politieke Allah in zich draagt."

"Leest men de koran op een mystiek-poëtische wijze, dan zal men een bron van schoonheid en inspiratie aantreffen. Leest men de koran als grondwet, dan zal men een bron van fundamentele ongelijkheid, angst, aanzet tot moord en de jihad aantreffen."

"Afshin Ellian (1966, Teheran), dichter en universitair docent strafrecht, vindt dat wij ons niet langer kunnen onttrekken aan de strijd tegen de politieke islam."

2002-juni-07 
Boot, Lotte, ‘Begrijp dat nou, het zijn islamitische fascisten’, HP / De Tijd 

Een gesprek met de Nobelprijswinnaar over religie, vaderland en traditie. 
“Saoedi-Arabië is vastbesloten om de wereld tot de islam te bekeren en haar vanuit Riad te regeren.”

2002-aug-24 
Döring, Tobias & Spiegel, Hubert, ‘De islam wil de wereldheerschappij’; V.S. Naipaul; VN

"Met oorlog en geweld in een islamitisch land [...] het westerse waardenpatroon proberen op te leggen vormen precies de voedingbodem voor het islamitische extremisme en het moslimterrorisme.
Het moslimfundamentalisme ontstond juist omdat de machthebbers in Egypte [...] en Iran [...] de islamitische levenswijze van hun bevolking verloochenden en bedreigden."

2003-mrt-03
Krabbe, Theo, Opinie: George Bush als kruisvaarder; WD

Het lijkt verstandig deze waarschuwingen ter harte te nemen. Het zijn echter waarschuwingen tegen de politieke islam, niet gelijk te stellen aan de islam. Politiek fundamentalisme kan men overal aantreffen. Er is meer onder Allah's zon te vinden wat zich islamitisch noemt.

De islam

De islam is een sterk verbrokkelde godsdienst. Er is niet, zoals de katholieke kerk dat heeft, een centraal gezag, een hiërarchische structuur met duidelijke leider. In sommige landen is de islam structureel verbonden met de staat, in andere landen is dit informeel het geval, in weer andere landen bestaat een strikte scheiding tussen geloof en staat (Turkije, Nederland).

Wahhabiten, hierboven al genoemd, staan bekend als fundamentalistisch. Zij erkennen alleen de letterlijke teksten van de Qur'an en de Sunna, de geschriften over de profeet.   Elke vooruitgang wijzen zij af. Een probleem is wel dat er gaandeweg steeds meer verschillende versies van deze oude geschriften opduiken.

Een bekend onderscheid is dat tussen sunniten en shi'iten. 

Sunniten, die de meerderheid vormen, hechten sterk aan wat over de profeet Mohammed is overgeleverd en aan wat er letterlijk in de Qur'an staat. Zij prefereren geen scheiding van geloof en staat. Imams zijn doorgaans in dienst van de staat - en daardoor niet echt onafhankelijk. Binnen de sunniten zijn er stromingen die een meer of een minder vreedzame leer prediken.

Sji'iten geloven ook in wat de opvolgers van de profeet gezegd hebben, met name diens schoonzoon Ali. Shi'iten prefereren scheiding van geloof en staat. Imams zijn hier niet in staatsdienst maar onafhankelijk; ze hebben een eigen inkomen. Daardoor zijn ze ook vrijer in het (her)interpreteren van de Qur'an en dus in hun opvattingen.

Alevieten zijn een afscheiding van de sji'iten. Ze veroorloven zich iets meer herinterpretatie van de Qur'an. Ze staan als relatief modern en vreedzaam bekend, doch worden juist om die reden ook wel vervolgd.

De neo-moe'taziliten vormen, samen met nieuw mystieke richtingen geschat op een vijftien miljoen islamieten, de meest moderne groep die de Qur'an beziet als geschreven tekst: geschreven in de context van die tijd en te lezen in de context van deze tijd. Zij vormen een tegenwicht tegen de fundamentalisten, die hen dan ook verafschuwen. Zij passen de rationele, kritische, objectieve en historische wijze van onderzoek toe, die in de negentiende eeuw hier het bijbelonderzoek een andere wending gaf. Zij beroepen zich op moslim geleerden die de Qur'an al ruim duizend jaar eerder op die wijze onderzochten, de moe'taziliten.

Een cruciaal punt in de islam 

is de vraag of men de Qur'an strikt letterlijk moet nemen, of naar de geest van de tijd mag (her)interpreteren. Doet men het eerste, dan blijft men stilstaan; doet men het laatste, dan is er ontwikkeling mogelijk en is er kans op iets wat in het westen met de Verlichting plaats vond. De eerste opvatting kan, zeker als een regime die aanhangt, het probleem doen ontstaan dat ook het onderwijs en daarmee de hele ontwikkeling blijft stilstaan.

Hoe dan ook is een kritische houding in de islamitische wereld doorgaans niet gewenst. Al snel wordt gezegd dat met 'de profeet beledigt' of 'ongelovig is geworden'. Dit kan een Fatwa, een terdoodveroordeling opleveren. Zoiets stimuleert een kritische discussie net echt. Moslimgeleerden die oude handschriften, vertalingen  en de vele oude commentaren bestudeerden moesten veelal uitwijken naar het westen.

Kenmerkend voor fundamentalisten is dat zij de heilige teksten, van welk geloof dan ook, letterlijk nemen. Dat die teksten veelal een hele tijd na de door van de grote voorganger geschreven zijn, deert hun niet. Ook niet het feit dat er tal van handschriften bestaan vol verschillen, overschrijffouten en tegenstrijdigheden.

Toch gaan er ook stemmen op voor 'een moderne islam'. Anderen menen dat die er vanzelf zal komen omdat er in de moderne wereld geen keus is en men in feite al veel van de technische verworvenheden gebruikt.

2001-sep-20
Aanval op Amerika past in islamitisch eindtijd-denken, Trouw

2001-sep-29
Albrecht, Yoeri & Ede Botje, Harm,
Waarom veel moslims Amerika haten;
VN

2001-okt-06
Islam, wat u moet weten, Elsevier, Themanummer

2001-okt-19
Jansen, Hans,
Bange moslims,
HP / De Tijd

2001-okt-28
Brugman, J, Het getrokken zwaard,
HP / De Tijd (ook: idem 26 mei 1995)

2001-nov-01
NRC Magazine
Islam - themanummer

2001-nov-17
Delft, Dirk van,
Korankritiek; ook moslims werken mee aan encyclopedie van de Koran;
NRC

2001-dec-eind
Luyendijk, Joris,
‘De islam is het probleem’; Antoine Maqdessi, winnaar Prins Claus prijs,
NRC

2002-juli-03
Meeste onvrijheid in Arabische landen,
WD

2002-sep-12
McGonigal, James,
Oriana Fallaci rekent af met de islam;
WD
Over: Oriana Fallici, De woede en de trots, Bakker.

2002-sep-17
Bakhuyzen, Kees,
Ooit dachten moslims over seks veel ruimer,
Trouw

2002-sep-28
Polderpeil, Trouw:
“Vindt u de islam een achterlijke godsdienst?”
Ja: 55%; Nee: 45%. 2064 deelnemers.

2002-nov-09
Thema Islam; NRC

2002-dec-19
Velde, Koert van der,
Koran - Gods heerlijkheid of een zondige kluif?
Trouw

2003-jan-27
Haerkens, Theo, Indonesië heeft eigen Rushdie; Ulil Abshar Abdalla vindt dat koran moet worden gezien in historisch perspectief; WD

De islam en vrouwen

Dit is het zwakste punt van de islam en van de Arabische cultuur. Men weet geen raad met seksualiteit. Het is erg moeilijk te zeggen in hoeverre dit voortkomt uit het geloof dan wel uit de cultuur. Menigeen zegt dat de Qur'an in wezen niet vrouw-onvriendelijk is; de cultuur is dit in elk geval wel.

Omdat in die cultuur alles vanuit de man bekeken wordt, weet men geen raad met de vrouw - nog altijd de helft van de bevolking. Als men dan al de gehele seksualiteit bekijkt vanuit de man - het zij een man gegund dit te doen - dan nog is niet 'liefde voor de vrouw', het centrale punt, zoals het westelijk denken althans claimt te doen, maar 'de begeerte van de man'. Men wil deze zo veel mogelijk intomen middels tal van verboden ... voor vrouwen, met als gevolg een totale obsessie bij de mannen.

“[…] Het is [..] een feit [..] dat het ‘corrigerend’ slaan van vrouwen, wat deze imams prediken, thuis vertaald wordt in bont en blauw ranselen en schoppen. Slechts een bevoorrechte minderheid van moslimvrouwen [..] is daarvan vrij gebleven. Maar zolang zulke achterlijkheden is elke moskee verteld blijven worden, komt er nooit een einde aan de ellende van moslimvrouwen.
Laten we eerlijk wezen [..]. Zulke dingen worden sinds jaar en dag in iedere moskee verteld. Deze imams staan nu toevallig in de schijnwerpers, maar alle imams overal ter wereld hebben nooit anders gepreekt.”
2002-juli-06  Selim, Nahed, En ga vriendelijk met haar om; NRC

‘Zelfs als er alleen maar meisjes zijn, moeten ze hun hoofddoeken niet afdoen’, zegt de moeder, Gowhar Huseinpour. ‘Als ze hun hoofddoek afdoen gaat het van kwaad tot erger en eindigt het bij naaktheid.’
Om blikken van mannen te weren hebben de scholen wel de muren die al om de gebouwen stonden moeten verhogen. Ook wordt er lesgegeven met de gordijnen dicht.
2002-nov-25 – Iraanse meisjes leggen sluier af; WD.

“Kaduna, een stad 180 kilometer ten noorden van Abuja, is dezer dagen opnieuw in de greep van geweld. [...] Een artikel in de krant This Day, waarin werd gesuggereerd dat de profeet Mohammed een van deelneemsters aan de Miss-verkiezing ten huwelijk zou hebben gevraagd als hij nu zou leven, deed de vlam in de pan slaan. Een blinde furie maakte zich meester van de islamitische gemeenschap [...] 
Een groep prominente moslimgeleerden heeft president Olusegun Obasanjo opgeroepen om de schoonheidswedstrijd af te gelasten en This Day een straf op te leggen. Als gevolg van de ‘onbeschrijfelijke pijn die moslims is aangedaan’ (...) kunnen, wij niet voorzien wat er zal gebeuren als de schoonheidswedstrijd doorgaat. De missverkiezing is een misselijkmakende vertoning van de ontmenselijking van de vrouw’, aldus die groep.”   

2002-nov-22  Linden, Eelco van der, Woede moslims over ‘onmenselijke’ missverkiezing; Nederlandse miss Elise Boulogne wijkt niet voor terreur: ‘Hier blijven is ene goede zaak’; WD

Dit is hetzelfde land waarin Lawal, een jonge vrouw, ter dood door steniging is veroordeeld door een islamitische sharia-rechtbank wegens overspel.

Zo is er een obsessie met de maagdelijkheid van de vrouw. Deze is gebaseerd op absoluut onjuiste ideeën over de fysiologie van de vrouw en haar 'vlies' dat eigenlijk helemaal als zodanig niet bestaat.
Eenzelfde obsessie, met kwalijk gevolg, uit zich in de vrouwenbesnijdenis.
Al even kwalijk is de weerstand tegen onderwijs aan meisjes en tegen deelname van vrouwen aan het maatschappelijke en politieke leven.

Intussen blijft het de vraag of de zeer westerse regering Bush wel zo vrouw-vriendelijk is, gezien de fundamentalistische acties tegen zelfs welke voorlichting over abortus dan ook, waar ook ter wereld. 

En, even gesproken over de hang naar wereldwijde macht, ook hier komt de vraag op of dit nu wel zo typisch en uitsluitend islamitisch is.

Hetzelfde geldt voor de criminaliteit. Zo deze al feitelijk toeneemt, zou dit te wijten zijn aan hier wonende Arabieren? Nee, aan Europeanen, zij  het dan voornamelijk Oost-Europeanen en Balkan-Europeanen - met een Oosters tintje? Dan toch wel westers georiënteerd. 

In haar boek over Gaza schrijft Ludemann dat de sluier weliswaar bedoeld is om seksualiteit uit het openbare leven te verbannen, maar dat volgens haar het tegenovergestelde gebeurt en de mensen juist alleen nog aan seks denken.
2002-juli-07 Luyendijk, Joris, Help! Vrouwen in bikini! NRC

Ook in Pakistan heeft de vrouw of het meisje niet veel meer status dan de veestapel. De vijfjarige Iqra Bibi en haar tweejarige zusje Ifra Bibi werden uitgehuwelijkt toen haar stam op die manier vier leden kon vrijkopen die waren veroordeeld wegens moord. Met zes andere meisjes werden ze als vrouw aangeboden aan mannen van een jaar of tachtig.
2002-aug-03 Uitgehuwelijkt; WD

Karachi – Een Pakistaan heeft twee dochters van 2 en 4 met een stok doodgeslagen omdat zijn derde dochter naar school ging. Het schoolgaande meisje van twaalf is zwaargewond opgenomen in het ziekenhuis, De moeder van het meisje zei dat haar echtgenoot kwaad werd toen hij vernam dat zijn dochter tegen zijn uitdrukkelijke wens in naar school ging.  
2002-sep-28 Pakistaan slaat dochters dood; WD.

"Mijn dochter is moslima. […] Er gaan echt normen en waarden schuiven door de islam en door de exegesegroepjes waarin ze verzeild is geraakt. […]
Als het aan haar man lag zou ons contact miniem zijn omdat we haar en hun kinderen zouden vergiftigen met onze westerse ideeën. Dat is de donkere wereld waarin mijn dochter, dankzij de islam, terecht is gekomen. […] Vooralsnog ervaar ik de islam als een grauwe sluier die verstikkend werkt op het onbevangen met elkaar omgaan. Ik ben bang voor die sluier.
2002-okt –  GroenLinks Magazine

"Op Indiaase bruiloften is zeker tweederde van de bruiden nog een kind, zo wijzen cijfers van UNICEF uit." - 2002-nov-02, Amelsvoort, Herman van, Kindhuwelijken eisen hoge tol van bruidjes; WD.

Maagden of druiven in het paradijs?

Een apart punt in de islam vormt het geloof in het paradijs. Er zouden daar niet alleen tal van maagden direct beschikbaar zijn en blijven voor de man, ook zou hij bediend worden door paradijselijk schone knaapjes. 

Om zo'n mythologie zou men kunnen glimlachen, ware het niet dat dit als realiteit wordt voorgehouden aan de 'martelaren' die zelfmoord gaan plegen in een aanslag. Deze zouden zonder wachttijd direct in het paradijs komen en dit spreekt kennelijk menige jonge man aan.

Misschien jammer voor hen, maar hier schijnt toch een vertaalfout een rol te spelen die men niet in de gaten had en heeft. De Qur'an zou niet in puur Arabisch geschreven zijn, maar in een mengeling van talen met veel Aramees erin. Het zou volgens de nieuwste inzichten van enkele vertalers niet gaan om vrouwen, maar om rondborstige druiven met blanke huid, knappend vlies en sappige inhoud. De slanke knaapjes die ze aanbrengen konden wel eens de twijgen zijn.

"Met de Arabische en Aramese woordenboeken in de hand, is het omtoveren van maagden in wijnranken een peulenschil."       →

De taal van de Koran is anders te interpreteren, zij zit vol invloeden van een verwante taal, het Aramees. Dat zet veel zekerheden over de inhoud van de Koran op losse schroeven. 
2002-juni-07 
Geen maagden, maar druiven in het paradijs
door Eildert Mulder;  
Trouw

Een traditionele uitspraak over de hoeri's luidt: 'Het merg van de benen van de hoeri's is, onder zeventig gewaden en door het vlees en bot heen, zichtbaar als een draad door een saffier.' Dit is een opvallend beeld, omdat de vrouwen niet zozeer als demonische wezens worden voorgesteld, maar als een vrucht: het merg schemert door de doorzichtige huid heen. Dat doet denken aan de zichtbare pitten in witte druiven. En dat is precies wat er aan de hand is, volgens Christoph Luxenberg, de auteur van Die Syro-Aramaische Lesart des Koran. Ein Beitrag zur Entschliisselung der Koransprache. Daarin betoogt hij dat de gangbare betekenis van de woorden 'hoer al-'ayn' gebaseerd is op een misverstand. De invloeden van het Syro- Aramees op het Arabisch indachtig, zouden ze hier 'uitgelezen witte druiven' betekenen. [...] Dit is niet minder dan een revolutie in ons begrip van de koran. 

Hafid Bouazza, Goddelijke animeermeisjes; het islamitisch paradijs onttoverd; VN 7 september 2002

Wie schreef de Qur'an?

Modern onderzoek van oude legenden legt zelfs een bommetje onder de gehele Qur'an: wie schreef dit boek eigenlijk? De arabiste Barbara Roggema van de RU te Groningen heeft hiertoe oude manuscripten onderzocht in archieven in de gehele wereld.

Een hardnekkig voortlevend verhaal vertelt dat de tekst door de christelijke monnik Sergius Bahira geschreven is en op de horens van een koe aan aan de jonge Mohammed is toegestuurd. De tweede sura van de Qur'an zou daarom Al-Bakara heten: de koe. 

"Je komt dat motief tegen in honderden middeleeuwse teksten" zegt [...] Roggema [,,,]. 
Roggema heeft zich de afgelopen jaren over tientallen Syrische en Arabische manuscripten gebogen om de Syrisch-christelijke versie van de legende in kaart te brengen. [...]
"Alle moslims kennen het verhaal van de monnik" zegt Roggema. "Het staat in de allerbekendste biografie van Mohammed, die van Ibn Isaq. 

Berthold van Maris, De list van de monnik; Syrische legende geeft eigen draai aan verhalen over Mohammed; NRC 8 juni 2002.

De islam en andere religies en culturen

Imam Hamza Zaïd Kailani:

Kailanu ergerde en ergert zich nog steeds aan de eenzijdigheid van de berichtgeving. 
"Al die programma's bieden de mogelijkheid om mensen die anti-islam zijn hun gal te spuwen. Het beeld is al die tijd hetzelfde gebleven; de islam is niet tolerant en staat gelijk aan fundamentalisme." [...] "Wij hebben de opdracht van God vrede op aarde te stichten. Daarin komen christeendom en islam overeen. [...] Maar in de praktijk zijn christenen gewelddadiger dan moslims gebleken. Denk maar aan de kruistochten en de holocaust."

Dominee Jan Slomp, gepromoveerd in de islamologie en lang werkzaam geweest in Pakistan: 

"Feit is dat de islam in haar beginperiode eeuwenlang toleranter jegens de joden en de christenen is geweest dan de christenen jegens de moslims." [...]
"Geweld komt in beide religies voor. De christelijke kerken hebben de theorie van de rechtvaardige oorlog ontwikkeld ter verdediging van christendom en kerk. De moslims hebben de jihad. Maar een individuele jihad als die waartoe Osama Bin Laden heeft opgeroepen, komt in de islamitische wet niet voor."

De islam mag mythen hebben - het christendom heeft dit evenzo. De islam mag moeite hebben met (homo)seksualiteit en vrouwen - het christendom niet minder. De islam mag zich 'het enige ware geloof' noemen - dit doen alle religies. Overal wil men bekeren en veroveren. 

De Qur'an is geschreven ettelijke jaren na Mohammeds dood - het Evangelie meerdere decennia na Christus' dood. De Qur'an kent agressieve passages - de Bijbel ook. De Qur'an kent moeilijke te duiden passages - de Bijbel kent er ook vele. De Qur'an mag ontstaan zijn in woestijnvolken, Bedoeïenen - de Bijbel al evenzeer.  Moderne literatuur, is deze los te zien van de omgeving waarin en de wijze waarop wij  nu leven?

De islam wordt gebruikt of misbruikt door Arabische politici die graag de wereldheerschappij willen bereiken - kennen wij niet een land aan de overkant van de Atlantische Oceaan dat precies hetzelfde wil? Gebruiken Arabieren wel eens een zwaard of bom - dat land gebruikt het grootste leger ter wereld hiervoor.

De Arabische landen zullen best wel geloof en staat moeilijk weten te scheiden. In de VS zijn deze formeel gescheiden, maar in feite is de gehele politiek daar doordenkt met conservatief, zo niet fundamentalistisch, christendom.

Kent men in de Arabische wereld helden en vijanden? In het Westen is het niet anders.

“Het is heel eenvoudig: wat je vijanden doen, dat heet terrorisme. Wat je vrienden doen, dat heet zelfverdediging, heldendom, moed. De watergeuzen waren onze helden maar voor Spanje waren het terroristen.” - 2001-sep-29 VN Piet Grijs.

“[…] Busch: […] ‘Of u kiest onze kant, of u staat aan de kant van de terroristen.’ Deze zin kun je uitleggen als een soort fundamentalisme dat geen ruimte laat voor welke nuancering of relativering dan ook. Een zin die debat onmogelijk maakt en oproepen tot matiging als verraad en medeplichtigheid bestempelt.”
2001-sep-29 Etty, Elsbeth, Valse hoop, NRC

“In de islam zitten militante trekken, maar dat geldt ook voor het christendom. Hij moet niets hebben van het idee dat de islam geen civilisatieproces heeft ondergaan zoals dat bij het christendom door de Verlichting wel het geval is geweest. 
De conclusie is dan dat de scherpe kantjes er bij het christendom wel af zijn gegaan. Onzin, vindt Fernhout en hij constateert nuchter dat de grote tragedies van de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog ná de Verlichting plaats hadden in een christelijke cultuur. 
Fernhout: ‘Het is verwerpelijk om moslims te haten of in iedere moslim een Bin Laden te zien. De Serviërs zijn ook, gezegend door de kerk, bezig geweest en ik zou de Serviërs niet als voorbeeld van christenen willen nemen. Overigens zijn de meeste slachtoffers van fanatieke fundamentalisten geen westerlingen, maar juist medemoslims, het is in de eerste plaats een binnen-islamitisch geschil.’”  
2001-dec-17 Sijtsma, Joost, Fernhout ziet toch kloof tussen islam en christendom; Koran letterlijk het woord van Allah; WD.

Loopt de islam achter? Mogelijk, maar dan toch geen eeuwen, maar hooguit enige decennia. De ouderen onder ons hebben nog duidelijke herinneringen aan de kerken van onze jeugd: mannen aan de ene kant, vrouwen aan de andere; alle mannen blootshoofds, alle vrouwen met hoedje of hoofddoek. Aparte scholen voor jongens en voor meisjes. Zo lang is dit echt niet geleden.

Wordt de vrouw in een bepaald patroon gedrukt?

"Cultureel verschilt de islamitische hoofddoek niet van de – aan westerse vrouwen opgedrongen – sluier van cosmetica en geverfd haar” - Nawal el Saadwi, in Sibyl, juli 1998 & Opzij, okt. 1998.

Raakt de dialoog tussen christendom en islam na 11 september in het slop of bieden de aanslagen in de VS nieuwe kansen? Een imam en een predikant zijn hoopvol, al moeten de verschillen tussen beide religies niet worden genegeerd. 
Taco van der Mark & Paul van Velthoven, 
Toenadering na 11 september. 
[Datum en bron zijn verloren gegaan:]

"Tegenwoordig wordt de term fundamentalisme, vooral gebruikt voor moslims maar het verschijnsel komt in vrijwel alle religies voor. Het is een strijdbare angstreactie tegen de moderne wereld, een strijd voor het behoud van traditionele waarden."
2001-mei-01 – Meulemeesters, Jan: Armstrong, Karin, ‘Fundamentalisme komt door angst’, WD

“[…] een religieus denken dat het eigen gelijk verabsoluteert. Uit zo’n wereldbeeld vloeit logischerwijze voort dat wie dit gelijk in twijfel trekt, een gruwel is die verdelgd moet worden. Dit soort fundamentalisme is geenszins voorbehouden aan islamieten. Door de eeuwen heen hebben religieuze fanatici de ongelovigen naar het leven gestaan, van de kruisvaarders en de inquisitie tot de Amerikaanse Pro-Life beweging […]”
2001-okt-03 - Lof, Ed, De goden verzoeken, HP / De Tijd.  

“Na de aanval op Amerika is het vijandbeeld van de islam nieuw leven ingeblazen. Een paniekreactie, vindt hoogleraar godsdienstwetenschappen Peter van de Veer. ‘Er bestaat geen tegenstelling tussen democratie en islam’.”
‘Neem Indonesië, een in meerderheid islamitisch en democratisch land.”
“In Amerika geldt een strikte scheiding van kerk en staat maar de ruggengraat van de democratie bestaat er uit civiele, religieus geïnspireerde organisaties.”
2001-okt-13 Delft, Dirk van, ‘Ik houd wel van een fel debat’, Godsdienstsocioloog Peter van der Veer kijkt voorbij natiestaat; NRC

Waar vinden we fundamentalisme en waarom is het daar?

"De kiem van het kwaad schuilt in sociale uitsluiting. Het is een feit, dat onze jongeren daar, om welke reden dan ook, in meer of mindere mate mee te kampen hebben. Ik heb er zelf mee te maken gehad, gezien mijn huidskleur, maar toevallig en gelukkig heb ik de juiste mensen ontmoet, waardoor ik niet ontspoord ben. Maar ik besef hoe gemakkelijk het is om geïsoleerde, ontwortelde, onwetende, in sociaalopzicht vogelvrije jongeren voor je karretje te spannen. Door hun kwetsbaarheid zijn ze ontvankelijk voor haattheorieën.” […]
“We waren ontworteld in spirituele zin, afgesneden van onze cultuur en geschiedenis. Dat is gevaarlijk. Het creëert een geestelijk en religieus isolement. In precies dat vacuüm is mijn broer de weg kwijt geraakt.”
2001-okt-13 Kottman, Pieter, Discoganger verandert in een extremist, Geïsoleerde, ontwortelde jongeren kunnen kwetsbaar zijn voor haattheorieën; NRC

"De wereld wordt kleiner, made in the West. De mondialisering roept echter haar eigen tegenkrachten op. […] 
Er zijn niet alleen spanningen tussen de westerse en niet-westerse wereld, maar ook binnen de westerse samenleving. Met immigranten, en ook met die lagen van de autochtone bevolking die niet alleen de asielzoeker en de moskeeganger, maar net zo goed de anonieme multinational en de Brusselse bureaucraat zien als gevaren die de eigenheid bedreigen. […]
Het is meer dan een botsing van beschavingen: het is een botsing van wereldbeelden, van waardensystemen. De voorstanders van een open maatschappij staan tegenover de aanhangers van de gesloten samenleving, en die laatsten kunnen zowel moslim-fundamentalisten zijn als Europese populisten. […]
Hoe kleiner de wereld, hoe groter het besef van de welvaartskloof, al was het maar omdat de armen massaal op de poorten bonken van de rijke landen. Als het Westen de wereld niet tegemoetkomt, komt de wereld naar het Westen, als immigrant of als terrorist. 
Armoede en achterstand vormen de kwetsbare plekken van de mondialisering. Ze vormen de voedingsbodem voor de tegenkrachten. Die worden gekweekt op de koranscholen in islamitische landen als Maleisië, Somalië, Jemen en Algerije. De rekruten zijn sloebers die geen geld hebben voor het reguliere onderwijs of voor een westerse opleiding. Zij leren de moderniteit van het immorele Westen te verwerpen. […] 
De aanwezigheid van islamitische immigranten dwingt de westerse samenleving tot een bezinning op haar identiteit en christelijke wortels, hoe geseculariseerd ze inmiddels ook geworden is. […]

De spil in die strijd zijn de Amerikanen. Voor Arurldhati Roy, de Indiase schrijfster, zijn zij de boosdoeners in deze wereld. Osama bin Laden ziet zij als de duistere dubbelganger van de Amerikaanse president. 'Gehouwen uit ... de rib van een wereld die verwoest is door Amerika's buitenlandse politiek: met haar kille onverschilligheid voor niet-Amerikaanse levens, haar genadeloze economische agenda die zich door de economieën van arme landen heeft gevreten als een zwerm sprinkhanen, en haar plunderende multinationals die ons de lucht ontnemen die wij inademen, de grond waarop wij staan, het water dat we drinken, de gedachten die wij ontwikkelen’.
2002-dec-24  Elshout, Arie, Grenzen vervagen, behalve in het hoofd, dVk  

Fundamentalisme is net zo hard in de Verenigde Staten te vinden, in de wonderlijke mengeling van conservatief christendom en kapitalisme. Mark Hertsgaard:

"Je kunt niet zinvol over religie in de Verenigde Staten praten zonder het over geld te hebben." En: 
"Dat Colin Powell wordt gezien als een matigende invloed illustreert hoe extreem de regeribng Bush is." [...]
"Links bestaat niet in de Verenigde Staten. De meest linkse senator in [Noord-]Amerika is Ted Kennedy, die in Duitsland heel comfortabel bij de Christen-Democraten zou kunnen meedraaien. Amerika heeft twee rechtse partijen."

De Verenigde Staten kennen een wet, de USA Patriot Act, die bibliothecarissen verplicht de politie in te lichten over wat mensen lezen, zonder deze mensen hiervan in kennis te stellen. Dat doet aan de Sovjets, de DDR en aan Irak denken. 

Godsdienst is een sleutel tot het van de Verenigde Staten.

"Omdát we zo achter geld aanjagen, zijn we zo godsdienstig."

Religieus extremisme, zoals dat blijkt uit vele toespraken van Bush, is volgens Hertsgaard 

"een van de meest griezelige factoren in de wereld na 11 september."

"Let eens op de taal van jullie [= de VS] president, zijn idee van het absolute kwaad en de afschuw daarvan, en dan op wat Osama [Bin Laden] vol afschuw zegt, dan zie je dat geen van beiden ook maar de mogelijkheid van iets goeds ziet in de ander. Allebei tonen ze een verhard fundamentalisme. 
Ik denk niet dat Bush het probleem is, maar ook Osama is dat niet. Het is het fundamentalisme dat hen hiertoe aanzet, dat is het probleem."

"Toekomstloze jongeren, slecht onderwijs, een corrupt regiem, schaamteloze machtspolitiek van de grote mogendheden. Daarop bloei het fundamentalisme.”
2001-okt-06 Berman, Thijs, Vrolijk is anders, Elsevier 

Mernissi concludeert dat de Westerse vrouw helemaal niet zo veel beter af is als haar gesluierde zuster uit het Oosten. […]
De dwang van de Westerse harem is nauwelijks zichtbaar, omdat die wordt voorgesteld als een esthetische keuze. [...]
Wij, moslima's, vasten een maand per jaar. De Westerse vrouwen vasten twaalfmaanden per jaar. Wat een verschrikking, dacht ik bij mezelf, terwijl ik om me heen keek naar al die Amerikaanse vrouwen die eruit zagen als nauwelijks geslachtsrijpe meisjes.” 
2002-juni  Mernissi, Fatema, Maat 38: de harem van de westerse vrouw, Ode

"De Islam is niet een "achterlijke" cultuur, maar wel een starre. Star, zoals onze cultuur dat ook lang is geweest en de Katholieke kerk en een aantal gereformeerde varianten of antroposofische sekten af en toe nog steeds zijn. "
2002-sep-17, Kloppenbrug, Ico, lezersreactie, Trouw.

Met de bus naar Solo betekent terug naar het islamitische hart van Indonesië. Gefrustreerd door armoede en corruptie zoeken steeds meer mensen hun toevlucht tot de moskee. En tot godsdienstscholen waar de heilige oorlog wordt gepreekt. […]
De sympathie voor de fanatiekere moslimbroeder groeit. Ook gematigde moslims worden langzaamaan strenger in de leer. […]
Duidelijk is wel dat hier strenge moslims worden gevormd, jongens met harde gezichten en kille ogen, die de wetten van de koran meer dan letterlijk nemen en die – getuige de opschriften op de muur [van de school] – bereid zijn voor hun geloof te sterven.
2002-dec-24  Maas, Michel, Solo’s muren spreken van jihad, dVk  

2002, herfst,
Chavannes, Mark, 
'Jacht op geld maakt ons zo religieus'; Schrijver Mark Hertsgaard over misverstanden tussen de VS en de wereld; NRC

"Het zijn fundamentalisten. Christelijke fundamentalisten. [...] George Bush en de mensen om hem heen zien de wereld, zeker sinds 11 september, als verdeeld in Goed en Kwaad. Ze grijpen daarmee terug op de politiek van Reagan."
Boutros Ghali. in: 

2003-mrt-15, Francesca de Châtel, 'De VN is geen à la carte menu'

2003, web, 
Is the Face of Islam Changing? The Editors Interview Farid Esack,
uscatholic.org