Citaten uit

Eerwraak op z'n rooms in een naargeestig milieu

Elsbeth Etty

NRC Handelsblad, 12 februari 2010

Boekbespreking: van Gerard van Westerloo, De pater en het meisje; De Bezige Bij 2010

Ook bij Gerard van Westerloo's zus kon de pater het foezelen niet laten. Vijftig jaar later wil de auteur daar alles over weten. Het resultaat is schrijnend, een naargeestig katholiek milieu en een vernederde zuster.

Halverwege de jaren vijftig kreeg het zusje van journalist Gerard van Westerloo, de in 1941 geboren Tineke, bijles van een 32-jarige pater, die huisvriend was van het vrome katholieke gezin. Tineke werd als 13-jarige verliefd op haar bijlesleraar en meende dat die liefde werd beantwoord. Daarom stond ze toe dat hij haar betastte en in haar bijzijn masturbeerde.

In De pater en het meisje doet hij de ongelijkwaardige relatie van weleer uit de doeken. Om te beginnen ondervraagt hij zijn bijna 70-jarige zus. Tineke vertelt dat ze het gefoezel soms een beetje vies vond, maar het stelde niet enorm veel voor. Pater Frits penetreerde haar nooit, al had hij daar gelegenheid toe want zij had er alles voor over om bij hem te zijn.

[...]

Wat dit verhaal interessant maakt, is het inkijkje in het naargeestige katholieke milieu van Van Westerloo's jeugd.

De pater was eindelijk iemand die Tineke als persoon erkende. In het gezin was daar geen sprake van. Haar broers gingen naar het gymnasium of de HBS en mochten alles.
[...]
Om het zusje, voor wie de MULO goed genoeg was, en dat helemaal niets mocht, bekommerde zich geen mens.

[...]

Wat de broer nog steeds het ergst van alles vindt, is dat Tineke haar liefdesleven geheim hield en zich daar niet schuldig over voelde. Woedend is Van Westerloo ook over het feit dat de pater zijn naïeve ouders bedroog.

Dat die ouders hun dochter als voetveeg behandelden, haar privacy schonden en de inhoud van haar dagboeken doorspeelden aan de kerk kan in zijn ogen wel genade vinden. Als 16-jarige werd Tineke s nachts uit haar bed gehaald om voor een tribunaal van twee priesters en haar ouders haar zonden te biechten.

[...]

Uit alles blijkt echter dat wat haar ouders Tineke hebben aangedaan veel traumatischer is geweest. Nadat ze pater Frits uit haar leven hadden verjaagd, probeerden ze hun verdorven dochter zo snel mogelijk het huwelijk binnen te loodsen. Dat huwelijk eindigde in een hel, wat volgens Van Westerloo vooral te wijten is aan pater Frits.

[...]

Aan de oude pater die zich van geen kwaad bewust is en zich nergens voor schaamt - alleen God kan over hem oordelen - zit ongetwijfeld een flinke steek los. Maar wat te denken van Van Westerloo die als een inquisiteur het leven van de bejaarde man onderzoekt?

[...]

De kern van Van Westerloo's aanklacht is dat pater Frits zijn zestienjarige zus indertijd als zelfstandige vrouw behandeld heeft. De gekrenkte broer weigert in te zien dat het voor een meisje bevrijdend kan zijn als zelfstandig mens te worden bejegend.

Pater Frits vindt dat hij altijd respectvol met Tineke is omgegaan en op een verwrongen manier zou dat best eens kunnen kloppen. Respectvoller in elk geval dan haar ouders en broers die haar als minderwaardig wezen beschouwden en geen zelfstandig leven gunden.