Gedragsverklaring

NRC 25 feb 2004 Redactioneel commentaar

Zie ook:

Koelewijn, Rinskje, 

Het jeugdwerk heeft een elementaire plicht op zijn hoede te zijn voor pedofielen. Dat wordt nog eens in herinnering gebracht door het geval van een elfjarige jongen die werd verkracht en bijna vermoord. De verdachte, een medewerker van een kinderboerderij in Hellevoetsluis, blijkt al eerder te zijn veroordeeld voor kindermisbruik terwijl er ook nog andere alarmsignalen waren. Hoe kon hij deze kans krijgen? In een reactie wees het openbaar ministerie in Rotterdam naar de privacyregels die een behoorlijk waarschuwingsmechanisme in de weg zouden staan.

Schimpen op de privacybescherming (een van de rechten van de mens) is tegenwoordig populair in handhavend Nederland, maar in dit geval misplaatst. Justitie heeft wel degelijk de bevoegdheid gerichte waarschuwingen te doen uitgaan als zij een goede aanleiding heeft. Niets verhindert bovendien een instelling die met kinderen werkt om een sollicitant om referenties te vragen. Daar is sinds het eind van de negentiende eeuw een wettelijke regeling voor die voorziet in een verklaring omtrent het gedrag (VOG), zoals de officiële benaming luidt. Naar aanleiding van de zaak-Hellevoetsluis wordt steeds gesproken over een ,,verklaring van goed gedrag''. Deze term is echter al een halve eeuw geleden afgeschaft. Met reden, want hij draagt bij aan een vals beeld van veiligheid, een onrealistische verwachting van wat screening vermag.

De officiële terminologie brengt tot uitdrukking dat het gaat om een afweging tussen het belang van het voorkomen van herhaling en de aanspraak van ieder mens op een eerlijke herkansing na een misstap. De nu wel eens vergeten doelstelling van resocialisatie (heraanpassing aan de samenleving) is niet alleen in het belang van de delinquent, maar ook van de samenleving als geheel. Dat vraagt om een zorgvuldige besluitvorming. Rijden onder invloed heeft een andere betekenis voor een taxichauffeur dan voor een boekhouder. De VOG hoort te voorkomen dat een pedofiel terechtkomt op een kinderboerderij, waar hij opnieuw in verleiding wordt gebracht, maar hoeft niet in de weg te staan van een aanstelling als vrachtwagenchauffeur.

Binnen deze principiële grens is het wel degelijk mogelijk serieuze voorzorgen te nemen bij de beslissing wie men aanstelt. In de VOG is in de loop der tijd echter de klad gekomen. Dat heeft geleid tot een opwaardering van de oude wetgeving. Binnenkort komt er een nieuwe Wet op de justitiële gegevens (Wet JG). Deze voorziet standaard in een uitbreiding van de informatiebronnen van veroordelingen tot lopende zaken.

Voor het onderwijs is de verklaring omtrent het gedrag allang verplicht, voor jeugdinstellingen niet. Het is wenselijk dat zij dat doen, zei de regering bij de behandeling van de nieuwe Wet JG, maar ze vond een formele verplichting te ver gaan. Naar aanleiding van Hellevoetsluis dringt het CDA met steun van de PvdA daar alsnog op aan. De reden van de regering om onderscheid te maken tussen onderwijs en jeugdwerk was dat het eerste verplicht is en het tweede niet. Maar dat maakt niet veel uit voor de opgave handtastelijke medewerkers te weren. Jeugdinstellingen vinden het vaak gênant om mensen die zich aanbieden referenties te vragen. De verklaring omtrent het gedrag biedt daarvoor juist een neutrale uitweg.

Zie ook: Burgemeesters.