Recht op intimiteit... ook voor kinderen?

In het kort

Kinderen hebben intimiteit nodig om evenwichtig uit te kunnen groeien - intimiteit met volwassenen ook: intergenerationele intimiteit. Tegenwoordig echter durft bijna niemand dit meer te geven: deze intimiteit is verdacht geworden. De gever ervan is al snel een verdachte.  Zeker in het onderwijs en de jeugdzorg geldt: liever afstand houden dan voor pedofiel aangezien te worden. De kinderen van nu moeten dit missen. Daarbij komt dat kinderen de volwassenen vrijwel alleen in een functionele rol ontmoeten en slechts zelden als persoon.
Pech voor de kinderen - en slecht voor de samenleving. De neuropsycholoog Prescott toonde in 1975 aan dat een cultuur die kinderen geen intimiteit toestaat een agressieve cultuur wordt.
Het heikele punt is de erotiek en de seksualiteit. Knuffelen, nu ja, dat kan nog wel, zolang het maar 'zuiver knuffelen' is, d.w.z. gespeend van enig gevoel van plezier, lust, erotiek of seksualiteit. Als het niet de ouders zijn die knuffelen, is zelfs een uiting van plezier in het knuffelen al verdacht.
Hierover schrijft Tegenwicht dit opiniestuk nr 7 en voegt er een aantal artikelen bij.

Lees nu het artikel

Kinderen houden ervan geknuffeld te worden. Wat voelen ze dan? Aangenomen wordt dat ze dan een onschuldig genoegen beleven, d.w.z. een genoegen zonder erotische of seksuele component. Van de verzorger wordt hetzelfde verwacht. 'Immers, als wij al niet opgevoed worden met de overtuiging dat
seksuele intimiteit vies is, dan toch wel met de overtuiging dat seksuele intimiteit onder een bepaalde leeftijd schadelijk is.. Kinderseksualiteit wordt ontkend en taboe verklaard en zo werd en blijft het onverminderd een heikel onderwerp. Wie ermee geconfronteerd wordt raakt in verwarring, sluit wellicht de ogen en vergeet wat er gebeurde. 

De moeders worden het eerste geconfronteerd met hun eigen gevoel en de gevoelens, verlangens en daden van de kleine. De kinderarts Friedrich vroeg de moeders hun kinderen te observeren en te vertellen wat ze zoal deden op het gebied van lichamelijkheid, intimiteit, erotiek en seksualiteit. Hij kwam tot de bevinding dat seksueel getint gedrag bij kinderen heel normaal is en helemaal geen teken van misbruik of een ander probleem hoeft te zijn. 

Hierbij mag wel opgemerkt worden dat Friedrich en die moeders gedragingen al heel snel "seksueel" noemden, terwijl het nog maar de vraag is of de kinderen dit wel zo beleefden. Er werd immers gedrag onderzocht, geen beleving of interpretatie. De interpretatie kwam van de volwassenen. 

Dit werkt ook zo bij een volwassen verzorger die een kind koestert of knuffelt. Men verwijt de verzorger al snel dat deze seksueel getint bezig is, terwijl de betrokkene dit heel anders kan beleven. Daarom schrijft de orthopedagoog Gieles hierover: "Ga niet seksualiseren wat niet als zodanig bedoeld en beleefd is." Hij zoekt naar in zijn "Voorzichtige verkenningen..." naar waar de grenzen liggen. Dezelfde zoektocht die de ouders van Ouders Online van Trouw ondernemen. Deze worstelen duidelijk met een eventueel aanwezig lustgevoel bij de volwassene.

Intussen gaan de kinderen hun eigen gang. De puberteit treedt gaandeweg vroeger in, maar ook voor die tijd kunnen er al seksuele verlangens, ervaringen en belevingen aanwezig zijn. Na de puberteit gaat het nog sneller. De gemiddelde leeftijd van de eerste expliciet-seksuele ervaringen ligt hier nu midden in de 17-jarige leeftijd, met een vermoedelijke spreiding vanaf 13 jaar en eerder.

Kinderen hebben al vroeg verkering. Merkwaardigerwijs wordt dit ook van ze verwacht. Het is het eerste dat de presentatoren van kinderprogramma's op de tv vragen: "Heb je al een vriendinnetje?" Gelijktijdig blijven seksuele uitingen hiervan strikt taboe. Toch zijn seksuele ervaringen voor jeugdigen helemaal niet slecht, concludeert psychologe Jany Rademakers. Het taboe en het verplichte 'nee' zeggen is helemaal niet goed voor hen, concludeert ook kinderpsychiater Marneffe.

De neuropsycholoog Prescott concludeert hetzelfde voor een samenleving als geheel: hoe meer een cultuur haar kinderen intimiteit toestaat, zo veel minder agressie is er in de cultuur. Nu zien wij in de Westerse cultuur juist het omgekeerde: steeds minder intimiteit - en wel op grond van angst voor seksualiteit, angst voor het bedrijven van de liefde, en dus steeds meer agressiviteit. Daarom is de vraag naar het recht van kinderen op intimiteit, naast bescherming tegen misbruik van deze behoefte, ook een politieke vraag, een politiek debat.

In het politieke en maatschappelijke debat hierover overheerst de angst voor intergenerationele intimiteit, d.w.z. intimiteit tussen mensen van verschillende generaties. Men ziet hier pedofilie in en verklaart dit tot het ultieme kwaad, de moderne demon. Met het uitdrijven van deze demon, haalt men echter, naar een Bijbels beeld, zeven andere demonen in huis - in dit geval vier demonen - die erger zijn dan de eerste: angst, afstandelijkheid, gemis aan intimiteit en uiteindelijk een toename van agressiviteit van de gehele samenleving.

Tegenwichters schreven hierover:

Lees meer over dit onderwerp