[ Volgende > ]
De Boze Burger ...Niet gehoord?Tegenwicht weblog # 191
"GeenStijl heeft toch wel een eigen stijl .... " → |
|
De burger is mondig geworden, geemancipeerd, een oud ideaal - en boos. Alom wordt geklaagd dat 'naar mij/ons niet geluisterd wordt', terwijl de boze burger wel spreekt, bijvoorbeeld op GeenStijl en op talloze Facebook pagina's. Dit gebeurt dan in een van de meest welvarende en gelukkige landen ter wereld. Als er één bevolkingsgroep gehoord is, is het wel deze. In de afgelopen verkiezingscampagne ging elke zichzelf respecterende krant 'de wijken in' om het oor te luisteren te leggen en hiervan verslag te doen. Vaak spreekt men van 'de boze blanke - pardon, tegenwoordig: witte - boze burger'. Het zou deze zijn, tevens laag opgeleid, vaak werkloos en wonend op het platteland, die Trump aan de macht hebben gebracht, die voor Erdogan gestemd hebben en die Orban en andere moderne dictators aan hun positie hielpen. Dit terwijl ook de gekleurde medeburgers het nodige te klagen hebben, vaak nog wel meer. Denk aan de gekleurde mensen in de VS die zich zwaar gediscrimineerd, vaak gearresteerd en racistisch behandeld voelen. Ook hier hebben de 'gekleurde' medeburgers veel klachten over uitsluiting en discriminatie. Of denk aan de vluchtelingen in hun ellendige situatie, maar die hoor je niet vaak mopperen. Door al dat luisteren zijn hun klachten intussen welbekend. Om ons even tot de boze witte burger te beperken, zeg maar de achterban van Wilders; de klachten zijn eenvoudig af te lezen aan zijn bekende A-4'tje, zijn verkiezingsprogramma NEDERLAND WEER VAN ONS. 1. Werkloosheid 2. Ongelijkheid 3. Culturele vervreemding 4. Gebrek aan woningen 5. Migranten 6. De zorg 7. De politiek 8. Vervoer in een vol land Hoe komt dit allemaal?Er zijn twee grote lijnen te trekken door deze klachten:
Precies het beleid van de middenpartijen in de afgelopen decennia. Globalisering laat bedrijven en kapitaal over de gehele wereld zwerven; handig voor die bedrijven, vooral de grote, maar de werkgelegenheid vertrekt van hier naar landen als China. Hier blijven 'we' werkloos achter en krijgen 'we' dan ook nog al die migranten op ons dak, nog wel moslims, 'dus' aanslagplegers. Neo-liberalisering geeft het kapitaal en de eigenaars alle ruimte. Door privatisering, bijvoorbeeld van het vervoer, de post, de energie, de zorg en de huizenmarkt, geeft de regering de macht uit handen aan de eigenaars en de beleggers. De macht vloeit ook weg naar 'Brussel'. Intussen laat globalisering zich nauwelijks bestrijden en is neo-liberalisering heel moeilijk terug te draaien. Wat even vergeten wordt ... Het pijnlijke punt is ... Wat te doen?Het A-4-tje van Wilders is niet uitvoerbaar, want goeddeels on (grond)wettelijk of anderszins niet realistisch, niet haalbaar. Grenzen sluiten kan fysiek al niet. Als zeer ervaren politicus weet Wilders dit. Zijn programma is dan ook niet bedoeld om problemen op te lossen door te regeren, maar om stemmen te trekken en vanaf de zijlijn te kunnen blijven roepen. Hoe bestrijd je Wilders?
De genoemde klachten en problemen zijn niet eenvoudig op te lossen, al zeker niet binnen een klein land als Nederland - beloof dit dan ook niet. Al zeker zijn ze niet op te lossen door een groep zondebokken aan te wijzen en deze - goeddeels in Nederland geboren - "uit te zetten" naar "hun" land - zeg dan ook niet dat je dit gaat regelen. Alleen in EU-verband zijn oplossingen denkbaar - zeg dit dan ook gewoon. Globalisering houd je niet meer tegen. Wel is er een kentering gaande om de handelsverdragen beter af te stemmen op de burger en op duurzaamheid. Ook wordt er nu in Europees verband gewerkt aan het tegengaan van belastingontduiking door 'een kantoortje met brievenbus en een plant' te openen in een land met lage belasting.
Liberalisering en privatisering zijn moeilijk terug te draaien. Wel is en wordt erg gewerkt aan meer regulering, aan meer toezicht toezicht en aan beperkingen van salaris en bonussen van de top van bedrijven. Aan de ongelijkheid is wellicht ook iets te doen via belastingmaatregelen en via wetten die arbeid en loon reguleren. Dus: werken in EU-verband, regulering, beperking, toezicht, belastingen en nivellering. Precies die dingen waar de liberalen en andere rechtse mensen niet van houden. Het zijn de klassieke socialistische idealen en werkwijzen, aangevuld met duurzaamheid als ideaal - links en groen dus eigenlijk ... Met de voortgaande verrechtsing van Nederland gaat dit dus niet meevallen, zien we al aan de kabinetsformatie. Wat we zien gebeuren is dus dat rechts Nederland schreeuwt om 'gehoord te worden' - maar allang gehoord is - en dat wat we nu wél kunnen doen aan die klachten juist door rechts Nederland wordt tegengehouden. Dus blijven de problemen en klachten bestaan, dus blijft het gemopper, de rancune, het ressentiment, de woede bestaan. De woedeHier zullen we iets mee moeten doen, meer in elk geval dan er alleen naar te luisteren. Woede laat zich niet zo maar vertalen in beleid. Tussen woede uiten (en horen) en oplossend beleid zit nog een hele fase, namelijk een van nadenken, kennis, visie, onderzoek, analyse, debat, dialoog, keuze. Pech voor de elite-bestrijders (die daar vaak zelf bij behoren), daarvoor is een elite nodig die nadenkt enzovoorts.
Boosheid heb je in soorten en maten - en je kunt er op verscillende manieren tegenaan kijken. Drie soorten 1) Sociaal-economisch: werkloosheid, overlast in woonwijken en zo meer. Deze woede richt zich op 'Den Haag' en/of 'Brussel'. (2) Over 'identiteit': Zwarte Piet, al dan niet vermeend racisme, discriminatie, kerstboom of paaseieren, veelal een groepsidentiteit. De boosheid richt zich op 'De Ander'. (3) Narcistische boosheid: verongelijkdheid als individu: recht hebben op ongeremde individuele autonomie, op onmiddelijke behoeftenbevrediging, op genoegdoening na tegenslag. De boosheid richt zich op 'alle anderen die MIJ dwars zitten'. Het lustprincipe telt; met het realiteitsprincipe wil IK niets te maken hebben.
Nog eens drie soorten (1) Spanning tussen elite en volk, in stabiele tijden verstopt in 'de normale politiek', in instabiele tijden even zichtbaar als onontkoombaar. 2) Spanning tussen wat democratie belooft en wat zij al dan niet waar maakt: vrijheid, gelijkheid, broederschap; vangnet, zorg, veiligheid, welvaart, welzijn. (3) Democratie en rechtsstaat maken groepsvortming mogelijk op allerlei gronden: religie, ideologie, politiek, cultuur, regio, afkomst, feminisme, socialisme en andere 'isme's'. Er kunnen spanningen ontstaan tussen deze groepen en tussen die groepen en de staat. Deze vorm van onbehagen is inherent aan de democratie, de rechtsstaat en de vrijheid: mensen verschillen nu eenmaal van elkaar en dit mag ook zo zijn. De democratische rechtsstaat is per definitie pluriform en dus - pech voor sommigen - multicultureel.
Manieren van kijken (1) Aanhakend bij Koenis 2012, hierboven vermeld: "De boosheid is ... niet het gevolg van het falen van de democratie, maar juist het gevolg van het succes van de democratie." ... "Democratie heeft een Januskop: ... emancipatie ... en ressentiment." (2) Boosheid, protest, klagen, in opstand komen, rebelleren ... als mensenrecht, als motor van verandering ... als dapperheid, heldendom. (3) Als existentiele onvrede, ressentiment, verbolgenheid over onmacht, vernedering, ongelijkheid, afgunst ... (4) ... dus als gif voor mens en samenleving: "Het rancuneuze gif". (5) Als uiting van angst, onzekerheid, gevoel van identiteisverlies. (6) Als existentiele onzekerheid, gebrek aan houvast, religie, spiritualiteit, zingeving.
Analyseer de woede op inhoud. Haal de valse tegenstellingen eruit. Beschrijf het proces van polarisatie. Ontmasker de symboliek van de zuivering en de mythe van de Held, de Redder van Het Volk, dus de valse retoriek; doe iets met het ressentiment. Het bovenstaande is een begin van een dergelijke analyse. Wij komen er op terug. |
[ Volgende > ]