De ideologie van de rechtse eliteDe ideoloog van de PVV doet een boekje openTegenwicht Opiniestuk # 57, 29 december 2010
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Over: Martin Bosma, De schijn-élite van de valse munters; Drees, extreem rechts, nuttige idioten, Groep Wilders en ik; Bert Bakker, Amsterdam 2010 Een lijvig boek, geschreven door de ideoloog van de PVV, dat maakt nieuwsgierig: wat is dan die ideologie? |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wat Bosma schrijft Tegenwicht Over ideologie |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wat Bosma schrijftDe inhoud valt tegen. Het is een eindeloze opsomming van feiten en, vooral, van citaten, geschreven in een duidelijk demagogische retoriek. Het boek bevat meer citaten dan inhoudelijke argumenten: 'die en die heeft (toen al) dit en dat gezegd, dus is het zo.' Zo worden vader en zoon Drees opgevoerd, die toen al waarschuwden tegen 'de massa-immigratie' en alle problemen van dien. De PVV stamt dus in rechte lijn af van deze beroemde mensen.
Het boek is geschreven in een retorische stijl: die van het rotsvaste eigen gelijk, zonder een zweem van enige twijfel of zelfkritiek. De inhoud laat zich eenvoudig samenvatten en vervolgens reduceren tot enkele syllogismen.
De begrippen 'links' en 'rechts' zijn nergens gedefinieerd of omschreven. 'Rechts' is meestal gewoon "rechts", maar het woord 'links' wordt meestal voorzien van "extreem"of "radicaal".
Markant is het lange hoofdstuk 22 waarin betoogd wordt dat de nazi's nationaal socialistisch waren, dus socialistisch, en, we weten het:
Het is allemaal mis gegaan in de revolutie van de zestiger jaren. Toen kwam links aan de macht. Niet alleen in de staat, ook in de kunst, de universiteiten, de media, de politie, defensie, de rechtelijke macht, de vakbonden, zelfs de werkgevers, de ambtenaren met hun 'subsidiesocialisme', de homo's en de kerken. Ziedaar de machtige Linkse Kerk. De ergste misvatting van links is het multiculturalisme, hier consequent "multikul" genoemd, met - nog erger - het cultuurrelativisme. TegenwichtDe eliteJa, 'de elite' heeft het wel gedaan bij deze ideoloog. Het hele boek is een grote aanklacht tegen 'de elite' ... door een kamerlid, een der vice-voorzitters zelfs, die nu dus ook tot de elite behoort. Anders Wilders wel; die is zowat geboren en getogen op het Binnenhof; een fractievoorzitter behoort toch echt wel tot de elite. Tegenover de elite staat dan Het Volk, een opgeklopte tegenstelling. De echte scheidslijnen lopen dwars door elite en volk heen. ComplottenBosma's boek is rijk aan complot-denken. Een links complot heeft hier 'de sluizen open gezet' voor 'de moslims' die nu ons land 'overspoelen' met alle problemen van dien. Hij vergeet even dat al die tijd het CDA en de VVD volop meeregeerden. Bovendien: wie haalde de eerste generatie gastarbeiders hierheen? Dat waren de bazen van de industrie, lieden die je moeilijk van 'links denken' kunt betichten. 'De machtige linkse kerk', annex linkse media, rechterlijke macht en veel meer: dit is een mythe. Kennelijk is er behoefte aan een mythe met een vijandbeeld. Het minderhedenbeleid is ontstaan in alle vorige kabinetten, bijvoorbeeld dat van Van Agt-Wiegel. In alle kabinetten regeerden de VVD en/of het CDA mee. Vanaf toen werd de analyse verlegd van 'de armoede van de arbeider' (dus: klasse) naar 'de andere cultuur van de minderheden' (dus: etniciteit). En pas nu naar 'de andere religie - pardon: politieke ideologie - van de moslims'. Na de etnische obsessie zien we nu de obsessie met religie - pardon: ideologie. Alsof de criminaliteit en overlast alleen en uitsluitend - toen - door een etnische minderheid, en - nu - door een religieuze minderheid gepleegd zou worden.
IdeologieDe islam is, zo zegt Bosma, een politieke ideologie. Och ja, het christendom heeft geen politieke ideologie, het CDA dus ook niet. Het jodendom heeft geen politieke ideologie, de staat Israël ook niet. Die wil niet 'het land innemen', noch de joodse wetten doorvoeren. Nee, alleen de islam heeft, nee: is een politieke ideologie. Erg fout, dus. Hoewel, ook de PVV heeft en is een politieke ideologie, maar ja, dat is natuurlijk de goede ideologie. IslamiseringIslamisering? Er zijn helemaal geen miljoen moslims in Nederland, zoals de PVV voortdurend beweert. Het aantal als zodanig geregistreerden ligt er al behoorlijk onder, op een 850.000, maar dit zijn mensen die uit 'een islamitisch land' komen, bijvoorbeeld uit Turkije, waar ook christenen wonen en binnen de islamieten ook de Alevieten die als zeer vreedzaam bekend staan. Bosma ziet de islam als een grote eenheid met overal eenzelfde ideologie, "een ideologie die uit is op onze vernietiging" (blz 304), een veroveringsideologie die zich maskeert als godsdienst" (blz 306). De islam echter heeft net zoveel richtingen, stromingen en sekten als de protestanten in Nederland. Het meest bekend en berucht is de onverzoenlijke scheiding tussen sunnieten en shi'ieten. Bosma kent er maar een; een gematigde islam bestaat voor hem niet, alleen een fundamentalistische islam die de heilige geschriften letterlijk neemt. Bosma doet dit trouwens ook. Hij negeert de bibliotheken vol die er geschreven zijn over de interpretatie van die heilige teksten. Bosma interpreteert ook: hij legt het woord islam uit als 'onderwerping' "- aan de wil van Allah, welteverstaan" (blz 176). Correct. Hij ontkent dat het ook 'vrede' betekent die men juist door de overgave aan God kan bereiken. Bosma maakt er meteen een streven naar "de wereldheerschappij" van, en wel "via de militaire strijd". Hij vergeet dat alle godsdiensten, in het bijzonder de monotheïstische - uitgezonderd het jodendom - nastreven dat ze overal in de wereld worden aangehangen. Slechts een fractie van de als moslim geregistreerden ziet ooit een moskee van binnen, leeft volgens de islamitische leefregels; wie dit enigszins wel doen, zij weten nog heel weinig van de Qur'an (ze horen deze alleen in het Arabisch) en de islam af. Enkele ouderen, een klein middenkader, nauwelijks jongeren hebben er althans enige kennis van. Maar toch, zegt Bosma, 'Nederland is al geïslamiseerd'. Alarm! Apocalyptisch bijna: we gaan ten onder! Angst!
Dogma'sHet boek is rijk aan dit soort dogma's, rijk aan complotten en verdachtmakingen, rijk aan angsten - en volkomen gespeend van elke vorm van zelfkritiek of twijfel. Het voert te ver om overal op in te gaan. We kiezen er nog enkele onderwerpen uit:
De Nederlands-Marokkaanse jongensDe problemen met hen - 'de Marokkaanse straatterroristen' - worden in het boek geweten aan de islam. Dit klopt van geen kant. Juist deze jongeren zien geen moskee van binnen; ze zijn voor de imam en consorten onbereikbaar. Ze bidden niet, ze vasten niet en ze doen alles wat Allah en zijn profeet verboden heeft, zoals alcohol en drugs gebruiken, anders eigendommen niet ontzien en zo meer.
Hun bron is niet een geloof, de islam, maar een cultuur, en wel de straatcultuur. Deze heeft niets met de islam te maken, het is een puur westerse cultuur, een macho cultuur, overgewaaid uit de grote steden van de VS en de Antillen. De combinatie hiervan met een vaak zwakke opvoeding, niet een tot zelfbeheersing, en een gebrekkig vermogen om te communiceren levert de problemen op. 'Terugsturen'? Ze zijn hier geboren, ze zijn Nederlanders. Wij zullen dit probleem moeten oplossen. Een sociaal probleem begint met een sociale analyse ervan, niet met een religieuze fantoom-analyse.
Dan komt Hans Werdmölder met een betere analyse:
De geschiedenisBosma kent de geschiedenis slecht - of gaat er wel erg selectief mee om. In zijn boek verschijnt de islam als de grote veroveraar van de wereld, en wel met extreem veel geweld. Eenmaal dominant in een regio, wordt er stevig onderdrukt en gedwongen tot de islam, zegt hij. Daar tegenover verschijnt 'de joods-christelijke cultuur' als erg braaf en vredelievend. Zowel de joden als de christenen weten echter echt alles van dominantie en onderdrukking. Bosma 'vergeet' dat alle grote imperia met geweld zijn ontstaan, denk aan het Romeinse Rijk en het Heilige Roomse Rijk later, over 'christelijk' gesproken. Toen keizer Constantijn katholiek werd, werd plotseling het hele westerse Romeinse Rijk verplicht katholiek. Het joods-christelijke westen zou slechts vreedzaam zijn, de islam slechts op verovering uit. Ooit gehoord van de zeer westerse en super joods-christelijke Noord-Amerikanen en hun genocide op de Indianen en de Eskimo's? Waren de Duitsers ook niet deel van het christelijke Westen? En de huidige VS? Over 'joodse cultuur' gesproken, blijkbaar kent hij de bijbelboeken Numeri, Jozua en, enkele eeuwen later, de beide boeken over de Makkabeeën niet. Samen te vatten als God's on our side. Tegenwoordig noemen we zoiets genocide of minstens massamoord. Religie? En/of politieke ideologie? En dan: joods-christelijk? Juist het christendom heeft de joden eeuwen lang onderdrukt. Er was zelfs een christelijke staat die de joden compleet wilden uitroeien. Wat is er van het joodse denken nu nog opgenomen in de huidige Nederlandse cultuur? Vrijwel niets, of het moet het Oude Testament zijn, door vele protestanten nog altijd aangehangen. Humanistisch-christelijk, dit zou nog te verdedigen zijn. De Verlichting, en zo meer. Maar Bosma heeft het vooral over de islam en daartoe duikt hij, behoorlijk selectief, in de geschiedenis. Het islamitische rijk is met een klein leger gevormd, overigens vele jaren na de dood van de profeet. De omliggende staten waren flink verzwakt door onderlinge twisten en daardoor gemakkelijk in te nemen. Geweld? Ja. Extreem geweld? Nee, voor die tijd subnormaal geweld. In 711 kwam de islam in Spanje Europa binnen. Ai, een godsdienst van buiten Europa? Niet best! Pardon, ook het christendom kwam van buiten Europa, van het Midden-Oosten. Om nog niet verder te spreken over het in ons land nu zo geliefde boeddhisme. In het islamitische rijk leefden christenen en joden in betrekkelijke vrijheid naast de islamieten. De grote jodenvervolging is begonnen na de reconquista in 1492, de verovering van Spanje door de christelijke vorsten. Toen kon ook de Inquisitie haar gang gaan. Het Osmaanse rijk kende een ruime regionale en religieuze mate van vrijheid en daardoor in de bloeitijd weinig interne conflicten. Een edict van de Osmaanse regering uit 1839 stelde dat alle onderdanen voor de wet gelijk waren. Minderheidsgroepen konden zich emanciperen. Het ging de christenen goed en hun emancipatie werd door het Osmaanse gezag bevorderd. Er was geen antipathie tegen 'Het Westen'. De voertaal aan het hof was Frans; men kende er Voltaire en de andere Franse klassieken. Er werd volop gestudeerd.
Sultan Süleyman, 'De Grote Turk' werd ook kanunι genoemd, 'de wetgever' vanwege zijn strenge - precies wat de PVV wil - maar rechtvaardige bewind. Hij is geroemd vanwege "zijn tolerantie van islamitische sekten en niet-islamitische minderheden. Deze tolerantie stond in schril contrast met de felle religieuze oorlogen die het christelijke West-Europa [... toen] teisterden." (NRC 17 december 2010) Al even groot is het contrast tussen de tolerantie van deze islamitische sultan en de wreedheid van het nationalisme in de Balkanoorlog en daarna in precies hetzelfde gebied. Hij bevorderde ook veel cultuur en kunst, de 'hobby van de linkse elite' volgens de PVV, al kun je een sultan, 'de Prachtlievende', moeilijk echt links noemen. 'Islamisering' - nu?Men loopt dan wel een beetje achter, zoals minister Donner al recentelijk opmerkte. Onze samenleving steunt op natuurwetenschap en techniek. Beide steunen op de wiskunde. Zonder de vroegere 'islamisering' hadden wij hier geen algebra gekend, niet het getal nul, geen medische kennis gehad (inclusief oogoperaties en psychotherapie) en evenmin kennis van de Griekse klassieken als Plato en Aristoteles, de aartsvaders van de westerse filosofie en wetenschap. De Renaissance was uitgebleven, de Verlichting wellicht ook.
Het antisemitisme is vooral specifiek een christelijk verschijnsel. Het heeft even geleefd in de vroegste islam, op het niveau van stammen en clans, niet van volkeren. Het leeft nu bij de huidige moslims, maar dat heeft nauwelijks iets met de Qur'an of het geloof te maken, het heeft alles te maken met de politiek van de huidige staat Israël. Zo is er wel meer. Hij spreekt over "De jihadistische genocide op de Armeniërs (bijna honderd jaar geleden)", terwijl de daders daarvan niet 'de Osmanen' waren, maar de toen al relatief autonome en toen al sterk seculiere Turken zijn geweest. Het motief was politiek (omdat de Armeniërs de Russen zouden steunen), niet religieus. Dhimmitude en taqiyyaBosma en Wilders kennen enkele begrippen van de islam. Ze doen daar echter hetzelfde mee als de salafisten doen: ze trekken ze volledig uit de context, het historische verband en alle nuances van dien. Ze verabsoluteren de begrippen en plaatsen ze, volledig onterecht, in hun eigen vertaling en context hup-boem in onze tijd en samenleving naar hun eigen eigentijdse behoeften. Dhimmitude is het verschijnsel dat niet-islamitsiche gemeenschappen wel konden leven in het oude islamitische rijk, maar dat ze meer belasting moesten betalen en minder rechten hadden. In het Osmaanse rijk werd echter de gelijkheid voor de wet in 1839 vastgesteld, terwijl gelijkheid voor de belasting in 1856 werd afgekondigd (ZemZem 2-2010 p. 26). Bosma tilt dit onvertaald naar het heden. Hij beschuldigt Nederland en Europa - pardon, 'de linkse elite' - ervan een dhimmitude-houding aan te nemen door zich onderdanig te gedragen tegenover de moslims. Bosma spreekt van "het capitulantendom" (blz 226). Dit is zwaar overtrokken. Hij 'vergeet' gemakshalve ook de Pax Romana: onderwerp je aan de Romeinen, betaal belasting aan de keizer, dan laten we je verder met rust. Tegenwoordig hebben we de Pax Americana. Het verschijnsel komt in alle grote rijken voor - maar nu in Europa juist helemaal niet. Taqiyya is letterlijk 'het ware doel verbergen'. Het is de toestemming, sommigen zeggen de plicht, om als moslim in een niet-moslimland jezelf aan te passen aan de daar heersende regering; om zo wat water bij de wijn te doen als het om het naleven van de islamitische leefregels gaat. Men kan als het ware 'stilletjes, voor zichzelf' een moslim zijn voor zover het kan, en naar buiten toe een aangepaste burger van een staat of rijk. Ook dit verschijnsel komt ruimschoots voor in alle rijken. De christenen van het oude Rome wisten er terdege van, maar na de bekering van keizer Constantijn wisten de Romeinse niet-katholieken er ineens terdege van. Men kon Jupiter alleen maar stilletjes en stiekem aanbidden. Hoeveel taqiyya 'christenen' zou dit hebben opgeleverd? Het Romeinse rijk was groot - en ineens Rooms-katholiek. De christelijke cultuur kon zijn gang gaan, dank zij de toenmalige vorm van de taqiyya. Joods-christelijk? Waag het niet om buiten het toenmalige Palestina Joods te zijn! Enkele eeuwen later wist de Inquisitie daar wel raad mee. En ook nu de PPV-stemmers; zij maken zich niet gaarne als zodanig bekend. Zij leven als aangepaste nette burgers - nu ja, niet allemaal dus - zij verbergen hun rancune, haat en wrok maar ... totdat zij de macht hebben. En die streven ze na. Nieuws nieuws onder de zon dus. Bosma overdrijft (weer) zwaar door 'dus' iedere (gematigde!) moslim een leugenaar te noemen, die alleen maar stilletjes afwacht tot zijn shari'a is ingevoerd. Het begrip is bij de moslims zelf nauwelijks bekend. Bij de PPV des te meer - zonder de context.
Bosma projecteert - en dit doet hij vaker. Het boek wemelt van de projecties. Zij zijn fout, wij zijn goed, ook al doen we nagenoeg hetzelfde. Bijvoorbeeld de macht willen hebben en onze strenge wetten ingevoerd willen zien. Over wetten gesproken: de shari'a is geen wet of wetboek. Het is een bibliotheek vol geschriften met en over gedragsodes, waarover de schrijvers het doorgaans oneens zijn. Er zijn allerlei rechtsscholen in de islam, elk met hun eigen opvattingen. De demagogische retoriekEnige retoriek kan in een politieke discussie geen kwaad. Ook
hierboven zijn wel enkele retorische vragen gesteld. Maar Bosma maakt
het wel erg bont, zo ongeveer op alle 333 bladzijden van zijn boek.
"Massa-immigratie", ingezet door de "subsidieslurpers"
...waar door "de verzorgingsstaat wordt vernietigd" ... komen
vele malen voor. Analyse en weerlegging ervan zou een boek van dubbele omvang vergen.
Hieronder slechts enkele citaten die voor zich spreken.
Aan het einde van het boek treedt Bosma op als profeet: hij werkt die toekomst als Hollandistan uit in een groot aantal voorspellingen die hij als 'zeker weten' voor het voetlicht brengt. Nee, hij stelt geen vragen, al zeker niet bij zichzelf en zijn ideologie. Bosma en de zijnen menen de wijsheid en de waarheid in pacht te hebben, de enige echte waarheid dus. Dit is de politiek gevaarlijk. Politiek gaat immers altijd over verschillende interpretaties, niet over waarheden die als absoluut worden gezien.
Over ideologieGodsdienst en (politieke) ideologieDe islam zou dan geen godsdienst zijn maar (slechts) een politieke ideologie. Dit is iets uit de demagogische trukendoos van de valse tegenstellingen. 'Politieke ideologie' ... het klinkt lekker eng. Het is apert onjuist om te ontkennen dat de islam een godsdienst is. Er is voortdurend sprake van het dienen, eren, aanbidden van God. Blijft over dat het - niet slechts maar ook een politieke ideologie is of, beter, impliceert. Hoe eng het klinkt, er is niets mis mee om er een politieke ideologie op na te houden. Alle politieke partijen en alle politiek bewuste burgers doen dit. Er is vrijheid van meningsuiting om die ook uit te spreken. Bosma maakt hier gebruik van: hij spreekt in zijn boek als de ideoloog van de PVV. Wie christelijk is, kan zijn geloof beleven en kan een CDA oprichten, dan wel een ChristenUnie of een SGP, al naargelang de politieke ideologie die men aanhangt. Wie moslim is kan hetzelfde doen of op een partij stemmen die de eigen ideologie het beste vertegenwoordigt. Het christendom impliceert een politieke ideologie - het zou er bijvoorbeeld een van naastenliefde en duurzaam rentmeesterschap moeten zijn. Eerbied voor de schepping - bijvoorbeeld de dieren ... Men ziet de Tien Geboden graag als seculiere wetten terug, hetgeen gedeeltelijk ook het geval is. Een
probleem met religies is dat men daar met overtuigingen werkt.
Meer dan een mening die ter discussie kan staan, is een overtuiging
boven alle twijfel en kritiek verheven. Al snel is het een axioma, een
stelling die zo vanzelfsprekend is dat hij zonder bewijs wordt
aangenomen. Voor meningen en voor kennis bestaan
toetsingprocedures: rationele discussie en empirisch onderzoek. Overtuigingen
laten zich niet toetsen en leiden dus al snel tot conflicten.
Als één godsdienst een politieke ideologie impliceert is het wel het jodendom met haar 'Beloofde Land'. Niet minder het confucianisme met zijn eerbied voor het gezag. De islam impliceert dat men graag wil dat de geboden van Allah en de deugdzaamheid van de Profeet terug te zien zijn in de wetten van de staat. Met deze verlangens, deze ideologie, is niets mis zolang men er rekening mee houdt dat er ook medemensen zijn die er een andere ideologie op na houden. Democratie is de creatieve en dialogische botsing der meningen, waaruit, als het lukt, een consensus kan voortkomen. Uit voor rechtse denkers
onverdachte hoek is onlangs nog door Paul Cliteur betoogd dat juist de monotheïstische
godsdiensten (meervoud!) het gevaar lopen de goddelijke wetten hoger te
stellen dan de menselijke wetten, wat kan leiden tot een
niet-democratische stellingname en zelfs tot religieus gemotiveerd
geweld. Dit is ook gebeurd, maar niet alleen in de islam, ook in het
jodendom en het christendom.
Met het feit dat men, christen, moslim, er een ideologie op na houdt, is echter op zich niets mis. Het gaat natuurlijk om de inhoud van die ideologie.
Bij de SGP en de ideologie van de staat Israël komen we dan al in de problemen, net zozeer als bij Hamas, terwijl China ook al onze twijfels oproept, zo niet, dan Iran wel. Maar niet minder ook de Tea Party beweging in de VS - en niet minder ook de PVV. Als we bovengenoemde vragen aan de door Bosma beschreven ideologie stellen, dan vinden we een ideologie
Wie erg kritisch naar de islamitische ideologie kijkt, zou tot een vergelijkbaar oordeel kunnen komen, behalve dan op punt (c), gezien de omvang van de islamitische filosofie. Zo ja, dan heeft de ideologie van de PVV een goed broertje aan de islamitische ideologie en is er sprake van een broederstrijd. Bijna een tweelingbroer heeft de PVV dan aan de salafisten, slechts een van de vele islamitische scholen, omdat beiden de heilige boeken letterlijk nemen - iets wat zelfs in de islam vrijwel niet meer gebeurt; de discussie gaat over de interpretatie van die oude teksten. Wat
beide groeperingen ook doen is het verkondigen dat de islam en de
westerse seculiere staat niet samen kunnen gaan. Beide groepen hopen c.q.
vrezen ook dat de salafisten deze 'oorlog' gaan winnen. De kans op dit
laatste is klein, want het salafisme is hier in Nederland op zijn
retour.
Het liberalismeBosma sluit zich in zijn boek aan bij vermaarde socialisten als vader en zoon Drees en Jaques de Kadt. Hij verwerpt echter het (huidige) socialisme. Hij beroept zich nogal vaak op Bolkestein, maar spreekt niet over het liberalisme als bron van zijn denken. Hij volgt slechts het populisme van Bolkestein, niet diens liberalisme. Wilders komt van de VVD, die toch het liberalisme aanhangt, maar ook hij kiest alleen voor het populisme, niet voor het liberalisme. Dit is vreemd voor mensen die de vrijheid van het individu zo hoog in hun vaandel hebben staan, tot in de naam van hun partij toe, terwijl juist het liberalisme deze vrijheid als hoogste goed kiest. Het kan goed zijn om nog eens te kijken naar het echte liberalisme - niet de slappe thee van het neoliberalisme die de VVD schenkt, maar het echte, oorspronkelijke liberalisme. Niet dat dit zou leiden naar het gedachtengoed van Bosma c.s.; nee, het leidt eerder tot kritiek op deze ideologie. Twee recente gedegen achtergrondartikelen helpen ons hierbij.
De crux in zijn scherpe betoog is dat de vrijheid tot denken van het individu de kern is van het liberalisme. Dit impliceert dat men dus ook niet-liberalistisch mag denken en zich deze vrijheid mag ontzeggen. In de Nederlandse rechtsstaat is dit ook mogelijk (een PVV mag bestaan!). Maar dan mag ook de islamitische denk- en levenswijze bestaan. Dit kan ook, zolang er zowel tolerantie als kritiek kan bestaan. Kritiek is in de islam theoretisch niet mogelijk - het Woord van God valt men niet aan - maar praktisch wel, naar blijkt uit de denk- en levenswijze van, zeg ik dan, ruim 99% van de Nederlandse moslims. De voorwaarden zijn dan dat zowel kritiek als tolerantie realiteit zijn. Kijken we naar de ideologie van Bosma cs, dan zien we dat tolerantie daar geen feit is, dat kritiek op anderen, de linkse subsidieslurpende grachtengordel elite, het boek zo ongeveer vult, maar dat zelfkritiek en zelfs de geringste twijfel er volledig in ontbreekt. In die wereld valt dan inderdaad niet met de islam te leven, maar in de wereld van de mensen die wel tolerantie en kritiek - ofwel het liberalisme - bedrijven, valt met de PVV weer moeilijk te leven. Er staat "moeilijk", er staat niet "niet".
Hoezeer het boek van Bosma ook anderen "radicaal" noemt ('de linksen'), zelf is hij ook zonder veel twijfel radicaal te noemen. Radicaliteit geeft altijd problemen. Vandaar een pleidooi voor gematigdheid als tweede achtergrondartikel:
Voor echte vrijheid zijn gematigdheid en tolerantie, evenals solidariteit en verdraagzaamheid de sleutelwoorden. Solidariteit en verdraagzaamheid
|