Ouders in paniek

Begrijpelijk, maar onnodig

Weblog tegenwicht # 155

Een 'aanrander' van zes jaar jong

Precies een jaar geleden spraken we hier over enkele jongens van tien jaar die seksueel getinte spelletjes gespeeld hadden. Toen viel het woord "verkrachting", naar bleek omdat een van hen de betekenis van dit woord niet kende en het had gebruikt als synoniem voor "seks". De politie kon er niets strafbaars in vinden, maar de paniek bij ouders en school was er niet minder om. Zowel de jongen die "dader" werd genoemd als de jongen die "slachtoffer" werd genoemd leidden tot drie jaar daarna nog een sterk geïsoleerd leven. 

Nu gaat het om een jongen van zes. 

Wat is er gebeurd?

Dit weten we niet precies. Om redenen van privacy is dit nooit bekend gemaakt. Begrijpelijk, maar jammer, want men stelt zich dan al snel 'het ergste' voor en men weet niet wat ervan te denken. 

Feit is dat de jongen onder druk van een groep ouders van school is weggehouden en tien maanden thuis heeft gezeten. Eindelijk werd er een school gevonden, maar ook hier kwamen ouders in het geweer. Via een kort geding probeerden zij de jongen, inmiddels zeven geworden, van hun school te weren. 

"Volgens de rechter staat vast dat de jongen geen groter 
risico vormt voor seksueel grensoverschrijdend gedrag dan elk ander willekeurig kind.
Volgens de rechter hebben deskundigen vastgesteld dat de jongen als slachtoffer van seksueel misbruik (door een oudere jongen van buiten de familie) 'aangeleerd gedrag heeft vertoond dat kan worden afgeleerd en ook is afgeleerd'. Zijn behandelaars achten de kans op herhaling zeer klein. Het schoolbestuur treft volgens de rechter genoeg maatregelen om de veiligheid van medeleerlingen te garanderen. Zo zal de jongen continu door een extra leerkracht worden begeleid."

Begrijpelijk, maar schadelijk

Niet meer naar school kunnen, tien maanden thuis zitten, pas na veel gedoe weer naar school kunnen en daar continu door iemand in de gaten gehouden worden ... dit oogt niet goed voor een kind. Het bevat de boodschap dat hij toch wel erg slecht is en het legt een koppeling tussen "seks" en "slecht" in de zenuwbanen in zijn hoofd.

Begrijpelijk is de reactie van de ouders wel, nadat zij in het nieuws van de laatste twee jaren zowel de zaak Robert M. als de commissies Deetman-1, Samson en Deetman-2 vermeld hebben gezien. In deze zaken is schade aan het kind door de rechters en de commissies aannemelijk geacht.

'Dus ...' - ja, wat volgt er achter 'dus', of volgt er een 'maar ...' Is hier wel sprake van "seksueel misbruik" of is een andere omschrijving adequater en dichter bij de waarheid?

Misbruik, niveaus van ernst en schade

In de definitie van "misbruik" van de Commissie Deetman is uitdrukkelijk sprake van een volwassene, dan wel een groot leeftijdsverschil, van een vertrouwenspersoon en van verschil in macht. Bij spelende kinderen is dit allemaal niet het geval.

De commissie onderscheidt vijf schalen, vijf niveaus van ernst, dus van mogelijke schade bij seksueel misbruik en twee typen trauma's. In dit geval gaat het dan om schaal 1, de lichtste vorm, of misschien wel om schaal nul omdat hier geen sprake is van misbruik zoals gedefinieerd door Deetman cs, maar van 'grensoverschrijdend spel' met leeftijdgenoten. Het is dan nog maar de vraag of hier ook sprake kan zijn van een trauma. 

Ook wordt door de Commissie onderscheid gemaakt naargelang de leeftijd van het kind. Jonge kinderen kunnen iets als "seks" nog niet bevatten in hun nog groeiende brein. Wat jonge kinderen zelf doen, kun je niet zo maar "seks" noemen in de volwassen zin van het woord.

De schade, tot op latere leeftijd toe, wordt in veel gevallen door de Commissies wel aantoonbaar genoemd, maar daar gaat het dus om seksuele contacten volgens de definitie, dus met een volwassene die ... enzovoorts. 

Men zegt wel: 'Laat de volwassene van het kind afblijven; laat ze dit maar zelf onder elkaar ontdekken'. Welnu, dit zien we hier in werking: op kinderlijk niveau, zoals gewenst, met elkaar. 

Waar het, zoals in de zaak Robert M. om zeer jonge kinderen en een volwassene gaat, is er iets heel anders aan de hand en komen er nog heel lastige vragen op.

Zeer jonge kinderen

In de zaak Robert M. zijn zeer jonge kinderen op ernstige schaal misbruikt, waardoor de rechtbank en het hof schade aannemelijk achtten.

Maar hoe zit dit nu met de iets oudere kinderen op de scholen en hun grensoverschrijdend spel op schaal 1 of misschien wel schaal nul? Hier belanden we in een lastig gebied waarin meer hypothesen dan conclusies te vinden zijn.

Onderzoek naar schade

De Commissie Deetman concludeert (in deel 2, hoofdstuk 10, par. 7, blz 254: De consequenties van seksueel misbruik van minderjarigen - Drs. N.J. Nicolaï)

"Er is de laatste jaren wetenschappelijke consensus dat seksueel misbruik in de kinderjaren schadelijk is voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid, in het bijzonder voor de emotionele gehechtheid en de seksualiteit, ook al zijn de gevolgen op het eerste gezicht niet herkenbaar. Ze zijn te vergelijken met een tijdbom die afgaat zodra in de volwassenheid de impact van het gebeurde betekenis krijgt." 

Discussie over schade

In het geval van de hierboven beschreven jongen was er kennelijk wel heilzame therapie, waarna men de verzekering kon geven 

"dat de jongen geen groter risico vormt voor seksueel grensoverschrijdend gedrag dan elk ander willekeurig kind".  

Einde van de paniek, mogen we hopen (de ouders willen eerst nog hun advocaat raadplegen) en herbegin van een normaal schoolleven en het normale leven voor kind en gezin. 

Ter verdieping