Een vrij land in een vrij Europa

Vrijheid in verbondenheid met grenzen

Weblog Tegenwicht # 186 
dd 2 mei 2016

Vijf mei: Bevrijdingsdag

Vrijheid is een gave, van de Canadezen en de anderen, maar ook een opgave - voor allen. 

Die vreselijke oorlog

Op 4 mei denk ik aan die oorlog
Die vreselijke oorlog
Waarom vechten over hoe iemand is
Waarom geen vrede
Als iemand anders is en dat staat je niet aan
Moet je kijken naar jezelf
En niet naar iemand anders
Iedereen is anders
Niet vechten en miljoenen onschuldige mensen doden
Niet die vreselijke oorlog
Die niemand wil hebben

Victor van Pallandt, 10 jaar, in NRC 4 mei 2015

Wij moeten ons realiseren dat de vrije samenleving die wij pretenderen te zijn geen project is van degenen die ons bevrijdden en ons land opnieuw inrichtten, maar een altijd onvoltooid werk dat steeds nieuwe antwoorden, acties en gedrag vereist."
Hans Laroes, Nationaal Comité 4 en 5 mei, in NRC 2 mei 2015

Europa 1

We hebben onze vrijheid in hoge mate te danken aan Europa zoals we dit met z'n allen hebben vormgegeven. Een oorlog tussen Duitsland en Frankrijk is nu ondenkbaar, al evenmin het onderweg even inpikken van Nederland en België. Europa is een oase van vrede. Kijk maar eens naar de ons omringende landen in Noord Afrika, het Midden-Oosten, Rusland, Oekraïne ...

Minder aanvaardbaar wordt het als dictators en tirannen het volk, 'de kameraden', 'tijdelijk' gaan knechten om uiteindelijk De Ideale Staat te bereiken waarin iedereen vrij, gelijk en broederlijk zal zijn. We zagen en zien waar dit op uit draait: die Ideale Staat kwam er niet in de USSR en is er niet in China, Noord-Korea, enzovoorts enzovoorts, en we zien hem nu bepaald niet ontstaan in de Islamitische Staat.

Het kan dus lelijk fout gaan, maar het kan ook goed gaan. Dit zien we in Europa gebeuren.

Europa 2

Er zijn nu 28 staten verenigd in de Europese Unie. Deze nemen gezamenlijk allerlei beslissingen in diverse organen die gezamenlijk een ingewikkeld maar wel democratisch geheel vormen. Deze organen hebben we hier opgesomd in Weblog # 170 , van mei 1914, onder het kopje "De Europese Unie". Klik hier maar even op en u ziet het. Op de plaat ziet u dat er echt een parlement is. Ja, een beetje groot en wel een beetje 'ver van ons bed', maar dit kan niet anders, het is wel echt gekozen en democratisch.

Daaronder staat het betoog dat er hier geen sprake is van een 'lange arm van een dictatoriaal Brussel', maar van afspraken tussen staten, elk met gekozen en door parlementen gecontroleerde regeringen, de politieke leiders dan wel ministers op hun vakgebied. 

Het geheel wordt nog eens gecontroleerd door het Parlement van de Unie en bewaakt door het Europese Hof van Justitie in Luxemburg, dat over de EU-regels gaat en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Elke deelnemende staat heeft vrijwillig en bewust een deel soevereiniteit afgestaan aan het geheel, zodat we gezamenlijk meer kunnen bereiken.

Globalisering

We leven nu in een sterk geglobaliseerde wereld. Dit was al een poos zo, maar de snelheid van de internetverbindingen heeft dit proces nog versterkt. Dit heeft (o.a.) drie gevolgen:

1. Het opleven van de internationale handel heeft veel armoede verminderd en veel welvaart bevorderd.
   - Voor Nederland is de in- en export van vitaal belang voor de economie.
2. Het is niet meer mogelijk de staten elk afzonderlijk de vrede en veiligheid in hun staat kunnen garanderen of in elk geval kunnen bevorderen.
   - Voor een klein land als Nederland is dit totaal onmogelijk. Het kleine Nederlandse leger kon het Duitse leger in 1940 niet tegenhouden; er was een grote coalitie nodig om ons in 1945 te bevrijden. Ons leger naar de grenzen sturen? De Russen, Chinezen, de terroristen tegenhouden? Geen schijn van kans! Prietpraat voor populisten!
3. De politieke besluiten die als Unie genomen worden staan nu verder van de mensen af.
   - In Nederland merken we dit door een groeiende weerstand tegen "de lange arm van het dictatoriale Brussel" dat "onze soevereiniteit heeft afgepakt".

Populisme en nationalisme

Populisten haken aan bij dit gevoel, versterken dit nog eens, voeden de onvrede en versterken de polarisatie op dit punt. Uit angst om kiezers te verliezen, gaan de politici, althans voor een deel, hierin mee. In plaats van moedig leiding te geven - Het Volk wil immers Een Sterke Leider met een Rechte Rug - schuiven zij bangelijk op naar de populistische kant.

Vrijwel geen politieke partij verdedigde bij het Oekraïne Referendum de eerder gemaakte keuze om met grote meerderheid het Associatieverdrag goed te keuren en uit te leggen dat dit verdrag nu net gesloten is om een (te snel) EU lidmaatschap van Oekraïne te voorkomen en er toch voor kiest voor en met dit geplaagde land te kunnen doen. Dit, terwijl het de initiatiefnemers van dit referendum helemaal niet om Oekraïne ging, maar om de Europese Unie een hak te zetten. Zie Weblog # 185 dd 3 april 2016.

In onze geglobaliseerde wereld kan nationalisme geen enkel probleem oplossen.

De boze burger en diens stem

De angst voor de kiezer is een punt van andere aard en orde.

Het is de taak van de gekozen politici om al die uitlatingen weliswaar met geduld te aanhoren en te begrijpen, maar het is ook hun taak om die uitlatingen te filteren op argumentatie en oplossingsvermogen. Juist zij moeten weerstand bieden aan

De vrijheid van meningsuiting dient begrensd te worden door zelfbeheersing, beschaving, rationaliteit van argumentatie, dus ook door moderatie en filtering. Niet omdat beledigen wettelijk of zelfs moreel verboden is, maar omdat het alleen maar puur uitschreeuwen van wat puur emotie is inhoudelijke discussie, debat en dialoog in de gemeenschap in de kiem smoort en niemand verder helpt.

Kwetsen mag, beledigen niet

Ja, kwetsen mag, zo bepaalde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, als integraal deel van de vrijheid van meningsuiting.

Dit eist van de kwetser dat hij even nadenkt of dit nu wel echt nodig is, dat hij of zij zich beheerst en rationeel blijft. Het eist van de gekwetste om zich niet zo snel gekwetst te voelen en het bestaan van andere opvattingen te tolereren. Bij tolerantie gaat het immers juist over opvattingen die men niet kan respecteren maar desondanks wel tolereert als bestaand.

Kwetsen is dan ook iets anders dan beledigen, waarvoor wel een wetsartikel bestaat. Het maakt verschil uit of men zegt:

Dan wel:

Beledigen mag niet, kwetsen wel, want het debat moet er wel zijn, mag scherp zijn, mits inhoudelijk gevoerd en niet 'op de man gespeeld'. Elk inhoudelijk debat zou onmogelijk worden als je niets mag zeggen dat ook maar iemand zou kunnen kwetsen.

Ook Europa heeft grenzen nodig

Vrijheid en veiligheid wortelt, net zoals goed democratisch bestuur, in gemeenschapszin, dus in een bestaande - en dus begrensde - gemeenschap.

Dit wil niet zeggen dat wij 'een hek om Europa' moeten gaan bouwen, en al evenmin hekken om de Europese staten te gaan zetten. Probeer maar eens een hek te zetten in de Egeïsche zee tussen Griekenland en Turkije. Zie ook de inhumane situatie die is ontstaan aan de grens van Griekenland en Slovenië.

Het gaat er niet om de grenzen te sluiten voor mensen, maar om de stroom van komende en gaande mensen te reguleren. Daarvoor is Frontex, dat zowel de opdracht 'grensbewaking' heeft als de opdracht om bootvluchtelingen uit zee te redden. Frontex heeft echter nauwelijks geld en dus personeel gekregen van de Unie.

Waarheen moet Frontex de mensen dan brengen? Dit zou moeten zijn naar opvangcentra met asielkantoren. Deze zijn er vergaand onvoldoende. De EU faalt hier als geheel, maar ook falen de lidstaten die hekken bouwen, geen moslims op willen nemen en hun aandeel in de afspraken over het verdelen van de vluchtelingen niet nakomen.

Nee, de EU is niet volmaakt; het is en blijft mensenwerk, ook van politici, althans die politici die uit angst om kiezers te verliezen niet moedig leiding geven maar meedeinen met de angstige en boze burgers. Deze schreeuwen wel hard, maar worden in aantal ruimschoots overtroffen voor de vele vrijwilligers die in heel Europa toesnellen om de vluchtelingen in bescheiden stilte te helpen. Ook zij zijn kiezers.

Europa 3

Wij danken onze vrijheid mede aan Europa. De EU is geen dictator, geen "buitenlandse bezettingsmacht" (Thierry Baudet in De Volkskrant, 15 mei 2014). Het is een serie afspraken tussen soevereine landen, die iets van hun soevereiniteit met elkaar zijn gaan delen.

Welgraven:
"De auteur verzet zich krachtig tegen het beeld dat het Europese avontuur Nederland alleen maar geld kost, dat de Brusselse bureaucraten erop uit zijn de laatste restjes soevereiniteit naar zich toe te harken [...]".

Als je 'soevereiniteit' opvat als 'negatieve vrijheid', dus het gevrijwaard zijn van bijvoorbeeld buitenlandse inmenging, dan beperk je de vrijheid tot het nauwe gebied van de landsgrenzen, tot een klein territorium waar je het dan voor het zeggen hebt, het hoogste woord mag spreken - waar de andere landen en al helemaal een geglobaliseerde wereld geen boodschap aan zullen hebben. Je grenzen sluiten? Het leger erheen? De import dan, de export dan? Dit is niet alleen irreëel, het is ook benauwend, vrijheid benemend.

Je kunt soevereiniteit echter ook opvatten, aldus Paul Teule, als positieve vrijheid, dus als mogelijkheid en ruimte om te doen en te bereiken wat je wilt bereiken. Daarvoor heb je, zeker als klein land, de bredere context nodig: het buitenland, de collega-staten en de internationale organisaties, verdragen en handvesten, regels en afspraken. Denk bij de veiligheid aan de NAVO en bij de welvaart aan de associatieverdragen met andere landen - en de EU. We zijn immers afhankelijk van de import van grondstoffen, energie en meer. Wordt dit onmogelijk of wel erg moeilijk, dan 'houden we hier geen baan meer over' en belanden we in een armoede- en hongercrisis. We kunnen niet zonder het buitenland, dus maak daar afspraken mee, meer dan bilateraal mogelijk is, en vergoot zo je invloedsfeer. Dan heb je geen 'dictator' of 'bezettingsmacht' die beperkt, maar een invloedsfeer die ruimte en mogelijkheden geeft.

Een mooi slotcitaat op Bevrijdingsdag 2016.